RARE EARTH ELEMENTS IN Fe-Mn NODULES FROM THE SOUTHERN BALTIC SEA – A PRELIMINARY STUDY

Abstract

PIERWIASTKI ZIEM RZADKICH W KONKRECJACH Fe-Mn Z POŁUDNIOWEGO BAŁTYKU – BADANIA WSTĘPNEAbstrakt. W latach 1976–1990 Państwowy Instytut Geologiczny realizował prace geologiczne na Polskich Obszarach Morskich. Opróbowano 7500 miejsc, a w 260 stwierdzono występowanie konkrecji. W roku 1980 prace kartograficzne prowadzono m.in. na obszarze progu oddzielającego Basen Bornholmski od Rynny Słupskiej, gdzie stwierdzono występowanie licznych konkrecji Fe-Mn. W niniejszym artykule są prezentowane wyniki analiz konkrecji pobranych na 4 stanowiskach. Badania dotyczą konkrecji następujących typów: dyskoidalnych D, nieregularnych I oraz przejściowych D-I. Badane konkrecje charakteryzują się zmiennym składem głównych tlenków (Fe, Mn). Maksymalna zawartość Fe2O3 wynosi 26,63%, a MnO 23,18%. Łączna średnia zawartość REE + Y w badanych próbkach jest na poziomie 165,11 ppm, ΣLREE – 145,72 ppm i ΣHREE – 19,39 ppm. Zauważalne jest wzbogacenie w LREE w porównaniu do HREE. Konkrecje w większości są zbudowane z tlenków i wodorotlenków Fe i Mn o bardzo niskim stopniu krystaliczności (praktycznie fazy mineralne są amorficzne). Głównymi potwierdzonymi fazami manganu są birnessyt i todorokit. Pozostałymi głównymi składnikami konkrecji są: kwarc terygeniczny, albit, mikroklin, glaukonit i muskowit, klinochlor, minerały ilaste: illit, chloryt. Wartość tempa wzrostu w badanych konkrecjach, określona z użyciem chronometru kobaltowego, wynosi od 0,006 do 0,134 mm/yr –1. Na podstawie zawartości Fe, Mn oraz (Cu + Co + Ni) badane konkrecje określono jako hydrogeniczne, podczas gdy używając zależności REE (Cesn/Cesn · vs. Nd) jako diagenetyczne.