Ocena zależności stężeń wybranych wskaźników fizyczno-chemicznych w wodach podziemnych Polski od formy użytkowania terenu na podstawie wyników badań monitoringowych
Keywords:
wody podziemne, zagospodarowanie terenu, monitoring wód podziemnych, podatność poziomów wodonośnych, jakość wód, zanieczyszczenie wódAbstract
W celu oceny wpływu działalności człowieka na wody podziemne, analizie poddano skład chemiczny wód podziemnych występujących na obszarach o różnorodnych sposobach użytkowania terenu. Do badań wykorzystano wyniki analiz fizyczno-chemicznych wód podziemnych wykonywanych w ramach monitoringu krajowego w latach 1995–2017, w podziale na różne stopnie izolacji opróbowanych poziomów wodonośnych. Najbardziej są zanieczyszczone wody pochodzące z otworów monitoringowych zlokalizowanych na obszarachprzemysłowych w poziomach o swobodnym zwierciadle wody. W wodach pobranych z punktów monitoringowych zlokalizowanych na obszarach wiejskich oraz na obszarach występowania gruntów ornych stwierdzono wysokie zawartości azotanów i siarczanów, a na obszarach miejskich podwyższone są także stężenia fosforanów i cynku. Najmniej zanieczyszczone są wody z punktów monitoringowych umiejscowionych na terenach zieleni miejskiej. Chemizm wód podziemnych w analizowanych punktach monitoringowych zależy zarówno od czynników naturalnych, jak i charakteru użytkowania terenu. Podwyższone stężenia NO3–, HPO4– lub SO42– są ewidentnie wynikiem działalności człowieka, podczas gdy podwyższone stężenia Na, Cl i NH4+ mogą być zarówno pochodzenia antropogenicznego, jak i skutkiem naturalnych procesów hydrogeochemicznych. Stężenia Ca i Mg w badanych wodach podziemnych są głównie efektem procesów naturalnych.References
Andrade E.M., Queiroz Palacio H.A., Souza I.H., Oli veira Leao R.A., Guerreiro L.M., 2008 – Land use effects in groundwater composition of an alluvial aquifer (Trussu River, Brazil) by multivariate techniques. Environ. Res., 106: 170–177.
Baker A., 2003 – Land use and water quality. Hydrol. Process., 17: 2499–2501.
Cymes I., Szejba D., Szymczyk S., Świtalska I., Olba-Zięty E., 2014 – Wpływ zmiany użytkowania gruntu na jakość wód obszaru zdrenowanego w Lidzbarku Warmińskim. Inż. Ekolog., 37: 80–88.
Fianko J.R., Osae S., Adomako D., Achel D.G., 2009 – Relationship between land use and groundwater quality in six districts in the eastern region of Ghana. Environ. Monitoring and Assesment, 153, 1–4: 139–146.
Foster S., 2001 – The interdependence of groundwater and urbanization in rapidly developing cities. Urban Water, 3: 185–192.
Jeong C.H., 2001 – Effect of land use and urbanization on hydrochemistry and contamination of groundwater from Taejon area, Korea. J. Hydrol., 254, 3/4: 194–210.
Kazimierski B. (red.), 2013 – Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej (rok hydrologiczny 2012). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
Kazimierski B. (red.), 2014 – Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej (rok hydrologiczny 2013). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
Pietrzak S., 2012 – Azotany w wodach gruntowych na terenach zajmowanych przez użytki zielone. Pol. J. Agronomy, 11: 34–40.
PN-EN 27888:1999 – Jakość wody. Oznaczanie przewodności elektrycznej właściwej.
PN-EN ISO 10523:2012 – Jakość wody. Oznaczanie pH.
PN-ISO 5667-11:2017-10 – Jakość wody. Pobieranie próbek. Część 11: Wytyczne dotyczące pobierania próbek wód podziemnych.
PN-77/C-04584 – Woda i ścieki. Pomiar temperatury.
Rauba M., 2009 – Zawartość związków azotu i fosforu w wodach gruntowych zlewni użytkowanej rolniczo na przykładzie zlewni rzeki Śliny. Ochr. Środ. Zas. Natur., 40: 505–512.
Razowska -Jaworek L., Sadurski A., 2005 – Nitrates in groundwater. Selected Papers on Hydrogeology 5. A.A. Balkema Publishers.
Rhodes A.L., Newton R.M., Pufall A., 2001 – Influences of land use on water quality of a diverse New England watershed. Environ. Sci. Technol., 35, 18: 3640–3645.
Rolbiecki R., Rolbiecki S., Klimek A, Hilszczańska D., 2007 – Wpływ mikronawodnień i nawożenia organicznego na produkcję dwuletnich sadzonek sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris L.) w szkółce leśnej z udziałem zabiegu zoomelioracji. Infrastruktura i Ekologia Terenów Wiejskich, 1: 101–112.
Rusanen K., Finen L., Antikainen M., Korkka-Niemi K., Backmam B., Britschgi M., 2004 – The effects of forrest cutting on the quality of groundwater in large aquifers in Finland. Boreal Environ. Res., 9: 253–261.
Sadurski A. (red.), 2015 – Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej (rok hydrologiczny 2014). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
Sadurski A. (red.), 2016 – Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej (rok hydrologiczny 2015). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
Sadurski A. (red.), 2017 – Rocznik hydrogeologiczny państwowej służby hydrogeologicznej (rok hydrologiczny 2016). Państw. Inst. Geol. – PIB, Warszawa.
Sapek B., 2013 – Calcium and magnesium uptake with the yield of meadow vegetation in relation to their content in atmospheric precipitation, ground water and soil solution. J. Water Land Dev., 18, 1–6: 73–83
Świtalska I.J., Szymczyk S., Koc J., 2013 – Wpływ sposobu użytkowania terenu na jakość wód gruntowych. Proceedings of ECOpole, 7, 1: 259–265.
Witczak S., Kania J., Kmiecik E., 2013 – Katalog wybranych fizycznych i chemicznych wskaźników zanieczyszczeń wód podziemnych i ich metod oznaczania. Biblioteka Monitoringu
Środowiska, Warszawa.
