WODY ZWYKŁE I TERMALNE NIECKI ŁÓDZKIEJ – ANALIZA POTENCJALNYCH ZAGROŻEŃ ICH EKSPLOATACJI W REJONIE AGLOMERACJI ŁODZI
Keywords:
wody zwykłe, wody termalne, zasolenie geogeniczne, niecka łódzkaAbstract
Aglomeracja łódzka ze względu na położenie w strefie wododziałowej ma bardzo ograniczone możliwości korzystania z zasobów wód powierzchniowych. Powstanie i dynamiczny rozwój zawdzięcza zasobnym strukturom hydrogeologicznym. Ponadto w rejonie niecki mogileńsko-łódzkiej występuje znaczący potencjał geotermalny. W części wynika on z nasycenia głębokiego podłoża strukturami solnymi o zwiększonej przewodności cieplnej. Za najbardziej perspektywiczne uznaje się geotermalne zbiorniki dolnokredowy i dolnojurajski. Występujące tam wody, poza wysokimi temperaturami, cechują się wysoką mineralizacją i wysokimi ciśnieniami złożowymi. Najbardziej zagrożony wydaje się dolnokredowy zbiornik wód zwykłych, gdyż instalacje geotermalne potencjalnie mogą powodować ascenzję wód wysoko zmineralizowanych z utworów triasowych i jurajskich. Zagrożenie to nie istnieje poza granicą oddzielającą wody zwykłe od mineralnych, gdyż w tej strefie poziom dolnokredowy traci znaczenie jako użytkowy poziom wodonośny wód słodkich.References
Biernat H., Kulik S., Noga B., 2009 – Możliwości pozyskiwania energii odnawialnej i problemy związane z eksploatacją ciepłowni geotermalnych wykorzystujących wody termalne z kolektorów porowych. Prz. Geol., 57, 8: 655–656.
Bojarski L. (red.), 1996 – Atlas hydrochemiczny i hydrodynamiczny paleozoiku i mezozoiku oraz ascensyjnego zasolenia wód podziemnych na Niżu Polskim. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
Bojarski L., Sadurski A., 2000 – Wody podziemne głębokich systemów krążenia na Niżu Polskim. Prz. Geol., 7: 587–595.
Bojarski L., Sokołowski A., 1994 – Zagrożenie ascensyjnym zasoleniem wód zwykłych w utworach kredy dolnej niecki łódzkiej. Prz. Geol., 6: 459–464.
Bojarski L., Pazdro Z., Sobol K., 1977 – Anomalne ciśnienia złożowe na Niżu Polskim. Prz. Geol., 6: 312–316.
Bujakowski W. (red.), 2003 – Termiczna charakterystyka górotworu w rejonie wysadów solnych. Wyd. IGSMiE, PAN. Kraków.
Dadlez R., Marek S., 1969 – Styl strukturalny kompleksu cechsztyńsko-mezozoicznego na niektórych obszarach Niżu Polskiego. Kwart. Geol., 3: 543–565.
Dadlez R., Iwanow A., Leszczyński K., Marek S. (red.), 1998 – Mapa tektoniczna kompleksu cechszyńsko-mezozoicznego na Niżu Polskim w skali 1:500000. PIG, Warszawa.
Górecki W., 1988 – Wstępna ocena możliwości wykorzystania mezozoicznych wód geotermalnych na Niżu Polskim. Tech. Poszuk. Geol., 1–2: 22–48.
Górecki W. (red.), 2006 – Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim. AGH, Kraków.
Górecki M., Ziułkiewicz M., 2016 – The presence of geogenically saline water in the area of salt dome Rogóźno (central Poland). Geol. Geophys. Environ., 3: 289–310.
Górecki W., Hajto M., Strzetelski W., Szczepański A., 2010 – Dolnokredowy oraz dolnojurajski zbiornik wód geotermalnych na Niżu Polskim. Prz. Geol., 7, 58: 589–593.
Hajto M., 2006 – Wyniki kalkulacji zasobów geotermalnych na Niżu Polskim. W: Atlas zasobów geotermalnych formacji mezozoicznej na Niżu Polskim (red. W. Górecki). AGH, Kraków.
Hajto M., 2008 – Baza zasobowa wód termalnych na Niżu Polskim - geologiczne i hydrogeologiczne uwarunkowania lokalizacji obszarów perspektywicznych. Geologia, 3, 34: 503–526.
de Hoyos A., Viennot P., Ledou x E., Matray J.-M., Rocher M., Certes C., 2012 – Influence of thermohaline effects on roundwater modelling – Application to the Paris sedimentary Basin. Hydrology J, 464–465: 12–26.
Informator PSH, 2017 – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych w Polsce, PIG-PIB, Warszawa.
Kalinowski F., 1973 – Dokumentacja hydrogeologiczna zasobów wód podziemnych z utworów górnojurajskich z otworu Rogóźno 9/5 w Wypychowie, powiat Łęczyca, woj. Łódź. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
Kapu ściński J., Nagy S., Długosz P., Biernat H., Bentkowski A., Zawisza L., Macuda J., Bujakowska K., 1997 – Zasady i metodyka dokumentowania zasobów wód termalnych i energii geotermalnej oraz sposoby odprowadzania wód zużytych. Poradnik metodyczny. MOŚZNiL, Warszawa.
Karska A., Hajto M., 2009 – Możliwości zagospodarowania złóż wód termalnych w rejonie miasta Poddębice. Tech.Poszuk.Geol., 2: 89–100.
Kasjański F., Mikuła E., Bierkowska M., Filas T., 1972 – Wykorzystanie wód podziemnych w łódzkim systemie wodnym. [mat. niepubl.]. Przedsiębiorstwo Geologiczne w Łodzi, Łódź.
Kępińska B., 2018 – Przegląd stanu wykorzystania energii geotermalnej w Polsce w latach 2016–2018. Tech.Poszuk. Geol., 1: 11–27.
Kępińska B., Paj ąk L., Bujakowski W., Kasztelewicz A., Hajto M., Sowiżdżał A., Papiernik B., Petursson B., Tulinius H., Thorgilsson G., Einarsson O.P., Karska A., Peraj A., 2017 – Geothermal utilization potential in Poland – the town of Poddębice. Part 1. Selected reservoir and exploitation aspects of current and further geothermal district heating and other uses’ development in Poddębice. Tech. Poszuk. Geol., 1: 3–21.
Knieszner L. Pokłanowa L.P. Czulińska A., 1983 – Geneza struktur rowowych w kompleksie mezozoiczno-kenozoicznym Niżu Polskiego. Prz. Geol., 7: 408–415.
Kolasa S., 1972 – Dokumentacja hydrogeologiczna ujęcia wody podziemnej z utworów jurajskich w miejscowości Biesiekierz, woj. łódzkie, powiat łódzki dla Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej, kategoria B. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
Kucharski M., Sokołowski A., Olczak M., 2012 – Dokumentacja hydrogeologiczna ustalająca zasoby eksploatacyjne złoża wód do celów leczniczych z osadów górnego oligocenu ujętych otworem M-1 w miejsc. Kotowice działka nr 84/40 gm. Zgierz. [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
Lopez S., Hamma V., Le Bruna M., Schapera L., Boissiera F., Coticheb C., Giuglarisb E., 2010 – 40 years of Dogger aquifer management in Ile-de-France, Paris Basin, France. Geothermics, 39: 339–356.
Małecki J., Porowska D., Styrkowiec E., Ziułkiewicz M., 2017 – Stan chemiczny wód podziemnych aglomeracji łódzkiej. Prz. Geol., 65, 11: 1329–1333.
Noga B., Biernat H., Kapu ściński J., Martyka P., Nowak K., Pijewski G. 2013 – Perspektywy zwiększenia pozyskiwania ciepła geotermalnego w świetle nowych inwestycji zrealizowanych na terenie Niżu Polskiego. Tech. Poszuk. Geol., 2: 75–84.
Nowicki Z. (red.), 2007 – Wody podziemne miast wojewódzkich Polski. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
Paczyński B., Sadurski A., 2007 – Hydrogeologia Regionalna Polski, Tom 2. Wydaw. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
Piotrowski P., 1999 – Wpływ zróżnicowanego obciążenia strefy krawędziowej lądolodu na migrację soli. Prz. Geol., 11: 1016–1020.
Ratajczak R., Jaworska J., 2009 – Procesy ługowania na przykładzie wysadu solnego Wapna. Prz. Geol., 9, 57: 784–785.
Rodzoch A., Pazio -Urbanowicz K., 2015 – Zasilanie i drenaż wód podziemnych GZWP nr 401 (Zbiornik Niecka Łódzka) w świetle badań modelowych. Prz. Geol., 63, 10/2: 1037–1041.
Rutkowski F., 1958 – Dokumentacja hydrogeologiczna otworu wiertniczego nr R-1 na terenie złoża węgla brunatnego „Rogoźno” [mat. niepubl.]. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.
Skorupa J., Dziewińska L., 1976 – Kompleksowa interpretacja wyników badań geofizycznych dla strefy Gopło-Pabianice ze szczególnym uwzględnieniem utworów cechsztynu i podłoża. Kwart. Geol., 21, 1: 137‒156.
Sowiżdżał A., Hajto M., Papiernik B., Mitan K., Hałaj E., 2017 – Możliwości rozwoju sektora geotermii w centralnej Polsce w świetle pogłębionej analizy strukturalno-parametrycznej rejonu niecki mogileńsko-łódzkiej. Tech. Poszuk. Geol., 2: 17–31.
Stupnicka E., 1997 – Geologia regionalna Polski. Wydaw. UW, Warszawa.
Tomaszewska B., 2015 – Pozyskanie wód pitnych oraz cieczy i substancji balneologicznych w procesie uzdatniania schłodzonych wód termalnych – cele i założenia projektu. Prz. Geol., 63, 10/2: 1111–1114.
Tomaszewska B., Tyszer M., 2017 – Assessment of the influence of temperature and pressure on the prediction of the precipitation of minerals during the desalination process. Desalin. Water Treat., 424: 102–109.
Tomaszewska B., Bodzek M., Rajca M., Tyszer M., 2017a – Geothermal water treatment. Membrane selection for RO process. Desalin. Water Treat., 64: 292–297.
Tomaszewska B., Bodzek M., Rajca M., 2017b – Research on improving the composition of mineral water using nanofiltration. Desalin. Water Treat., 64: 287–291.
Wiktorowicz B., 2011 – Możliwości wykorzystania wód termalnych w niecce łódzkiej. Tech. Poszuk. Geol., 1–2: 329–337.
Ziułkiewicz M., 2003 – Pionowa strefowość hydrochemiczna wód podziemnych na obszarze aglomeracji łódzkiej. Wydaw. Łódzkie Towarzystwo Naukowe, Łódź.
ZWiK Łódź 2017 – Materiały archiwalne i dane eksploatacyjne dotyczące ujęć wód podziemnych z utworów dolnokredowych [mat. niepubl.]. Archiwum Zakładu Wodociągów i Kanalizacji,
Łódź.
