IDENTYFIKACJA ŹRÓDEŁ MINERALIZACJI WÓD PODZIEMNYCH W WARUNKACH DRENAŻU GÓRNICZEGO KOPALŃ LEGNICKO-GŁOGOWSKIEGO OKRĘGU MIEDZIOWEGO (LGOM)
Keywords:
drenaż górniczy, typy hydrochemiczne wód, chemiczne wskaźniki genezyAbstract
Ustalenie źródeł mineralizacji wód podziemnych w warunkach drenażu górniczego wymaga skutecznego schematu klasyfikacji danych hydrochemicznych w jednorodne grupy. W artykule zastosowano techniki interpretacji hydrochemicznej obejmujące metody graficzne, wskaźniki hydrochemiczne i statystyki wielowymiarowe. Analizy chemiczne wód dopływających do wyrobisk poddano selekcji, obliczając błędy bilansu jonowego. Do obliczeń indeksów nasycenia wód względem wybranych faz mineralnych użyto programu PHREEQC. Bardzo przydatne i efektywne w identyfikacji źródeł mineralizacji różnych populacji wód kopalnianych, reprezentujących odmienne środowiska hydrogeochemiczne, okazały się metody analizy solanek złożowych towarzyszących strukturom roponośnym. Wody drenażowe z kopalń LGOM pochodzą z ewaporacji wody morskiej i/lub z ługowania ewaporatów przez wody paleoinfiltracyjne, które częściowo są rozcieńczane przez wody infiltracyjne. W analizowanych wodach stwierdzono wzbogacenie w Ca2+ oraz zubożenie w Mg2+ i SO42–, prawdopodobnie na skutek dolomityzacji, rozpuszczania anhydrytu oraz redukcji siarczanów.References
APPELO C.A.J., POSTMA D., 2002 – Geochemistry, Groundwater and Pollution. Balkema, Rotterdam, Brookfield.
BOCHEŃSKA T., 1988 – Kształtowanie się warunków hydrodynamicznych w lubińsko-głogowskim obszarze miedzionośnym pod wpływem odwadniania kopalń. Acta Univ. Wratisl. Pr. Geol.-Miner., 14, 1044.
BOCHEŃSKA T., FISZER J., 1988 – Computer simulation of drainage process of deep underground mines. Geomathematics and geostatistics applied to space and time dependent data. Sci. Terre Ser. Inf., 27: 133–143.
BOCHEŃSKA T., FISZER J., KALISZ M., 2000 – Prediction of groundwater inflow into copper mines of the Lubin-Głogów Copper Region. Environm. Geol., 39, 6: 587–594.
CARPENTER A.B., 1978 – Origin and chemical evolution of brines in sedimentary basins. Oklah. Geol. Surv. Circ., 79: 60–77.
BEZDEK J.C., 1981 – Pattern recognition with fuzzy objective function algorithms. Plenum Press, New York.
COLLINS A.G., 1975 – Geochemistry of Oil Field Waters. Elsevier, Amsterdam.
DAVISSON M.L, CRISS R.E, 1996 – Na–Ca–Cl relation in basinalfluids. Geochim. Cosmochim. Acta, 60, 15: 2743–2752.
GÜLER G., THYNE G.D., MCCRAY J.E., TURNER A.K., 2002 – Evaluation of graphical and multivariate statistical methods for classification of water chemistry data. Hydrogeol. J., 10, 4: 455–474.
HOUNSLOW A.W., 1995 – Water quality data. Lewis Publ. New York.
KIJEWSKI P., KUBIAK J., GOLA S., 2012 – Siarkowodór – nowe zagrożenie w górnictwie rud miedzi. Zesz. Nauk. IGSMiE PAN, 83: 83–95.
KLECZKOWSKI A.S, DOWNOROWICZ S., ZIMNY W., 1996 – Hydrogeologia serii złożowej. W: Monografia KGHM Polska Miedź SA (red. A. Piestrzyński): 155–164. CBPM „Cuprum”, Wrocław.
NATIVE R., 1990 – The Brine Underlying the Oak–Ridge reservation, Tennessee, USA – Characterization, genesis and environmental implication. Geochim. Cosmochim. Acta, 60: 787–801.
PARKHURST D.L., APPELO C.A.J, 1999 – User’s guide to phreeqc (version 2) – a computer program for speciation, batch-reaction, one-dimensional transport, and inverse geochemical calculations. Water-Resources Investigations Report 99-4259. USGS Denver, Colorado.
PITZER K.S., 1979 – Theory–Ion interaction approach. W: Activity Coefficient in Electroyte (red. R.M. Pytkowicz): 157–208. T.1. CRC Press, Inc., Boca Raton, Floryda.
STATSOFT, 2006 – Elektroniczny Podręcznik Statystyki PL, Kraków. Internet: http://www.statsoft.pl/textbook/stathome.html (dostęp: 22.07.2019).
STUEBER, A.M., WALTER, L.M., 1991– Origin and chemical evolution of formation water from Silurian–Devonian strata in the Illinois basin, USA. Geochem. Cosmochim. Acta, 55:
–325.
