WIELKOŚĆ WYMYWANIA RTĘCI Z PRÓBEK GRUNTÓW I ODPADÓW RÓŻNEGO POCHODZENIA
Keywords:
rtęć, zawartość całkowita, wymywanie, grunty, osady denne, odpady wydobywcze (górnicze)Abstract
Zawartość rtęci w różnego rodzaju odpadach i gruntach jest wyraźnie zróżnicowana, zależna od charakteru materiału. W warunkach laboratoryjnych wymywalność związków rtęci z materiału stałego (grunty, osady, odpady) kształtuje się na poziomie od kilku do kilkunastu procent zawartości całkowitej. Zanieczyszczone grunty, osady denne czy odpady wprowadzane do środowiska mogą zatem stanowić, w sprzyjających warunkach, potencjalne ognisko zanieczyszczenia zarówno dla wód powierzchniowych, jak i podziemnych. Badań dotyczących określenia poziomu uwalniania rtęci jest nadal niewiele. Należy więc dążyć do zwiększenia liczby badań i obejmować nimi kolejne obszary środowiska. W prezentowanej pracy do analizy zawartości całkowitej rtęci oraz wielkości jej wymywania z materiału przeznaczono 84 próbki środowiskowe o różnym pochodzeniu: odpady wydobywcze górnictwa węgla kamiennego (skała płonna, muły węglowe, odpady z nieczynnej hałdy), grunty piaszczyste (z otoczenia południowej obwodnicy Krakowa), osady denne (pobrane bezpośrednio przy linii brzegowej rzek Rudawa, Prądnik, Chechło). Zestawiono wyniki badań wielkości wymywania rtęci z próbek, zrealizowanych w latach wcześniejszych oraz dodatkowo rozszerzonych o nowe, kolejne doświadczenia. Celem było wykazanie związku pomiędzy poziomem wymycia rtęci a specyfiką środowiska, z którego pobrano materiał. Nie prowadzono analizy petrograficznej czy mineralogicznej analizowanych próbek. Przeprowadzono analizę wyników badań zawartości całkowitej oraz wielkości wymywania rtęci z próbek pobieranych na przestrzeni kilkunastu lat. Wymywanie prowadzono metodą statyczną z użyciem testu wymywalności 1:10 (faza stała / ciecz = 1 kg/10 dm3, L/S = 10 dm3/kg), zgodnie z Polską Normą PN-EN 12457-2. Do wykonania oznaczeń rtęci wykorzystano spektrometr absorpcji atomowej AMA 254 Altec. Na podstawie zawartości całkowitej i wielkości wymywania określono udział formy wymywalnej w całkowitej zawartości pierwiastka, czyli poziom uwalniania rtęci z materiału (poziom wymycia). Charakterystyka wymywania jest odmienna dla różnych grup badanego materiału, co świadczy o odmienności procesów kształtujących uzyskane wartości.References
BOSZKE L., KOWALSKI A., GŁOSIŃSKA G., SZAREK R., SIEPAK J., 2003 – Environmental factors affecting speciation of mercury in the bottom sediments: an overview. Pol. J. Environ.,
, 1: 5–13.
Klojzy -Karczmarczyk B., 2016 – Szacowanie opóźnienia migracji rtęci w gruntach piaszczystych z okolic Krakowa na podstawie testów statycznych. Rocz. Ochr. Środ. (Annual Set The Environment Protection), 18: 743–758.
Klojzy -Karczmarczyk B., Mazurek J., 2005 – Rtęć w strefie aeracji otoczenia drogi krajowej 79 na odcinku Chrzanów–Kraków. W: XII Sympozjum „Współczesne problemy hydrogeologiiˮ, Toruń, 6–9 września 2005: 337–344.
Klojzy -Karczmarczyk B., Mazurek J., 2015 – Zawartość rtęci w osadach dennych rzek Rudawa i Prądnik. Prz. Geol., 63, 10/1: 820–824.
Klojzy -Karczmarczyk B., Mazurek J., 2017 – Zanieczyszczenie metalami ciężkimi przypowierzchniowych warstw gruntu w otoczeniu południowej obwodnicy Krakowa. Prz. Geol., 65, 11/2: 1296–1300.
Król A., 2011 – Problems of assessment of heavy metals leaching from construction materials to the environment. ACEE, 3: 71–76.
Mizerna K., KRÓL A., 2015 – Wpływ wybranych czynników na wymywalność metali ciężkich z odpadu hutniczego. Inż. Ekolog., 43: 1–6.
Macioszczyk A., Dobrzyński D., 2002 – Hydrogeochemia aktywnej wymiany wód podziemnych. Wydaw. Nauk. PWN, Warszawa.
Pasieczna A., 2003 – Atlas zanieczyszczeń gleb miejskich w Polsce. Państw. Inst. Geol., Warszawa.
PASIECZNA A., 2012 – Rtęć w glebach obszarów zurbanizowanych Polski. Prz. Geol., 60, 1: 46–58.
RMŚ, 2015 – Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 16 lipca 2015 r. w sprawie dopuszczania odpadów do składowania na składowiskach (DzU z 2015 r., poz. 1277).
ROSIK-DULEWSKA C., KARWACZYŃSKA U., 2008 – Metody ługowania zanieczyszczeń z odpadów mineralnych w aspekcie ich zastosowania w budownictwie hydrotechnicznym. Rocz. Ochr. Środ. (Annual Set The Environment Protection), 10: 205–219.
Vitkov á M., Ettler V., Šebek O., Mihaljevi č M., Gry - gar T., Rohovec J., 2009 – The pH-dependent leaching of inorganic contaminants from secondary lead smelter fly ash. J. Hazardous Materials, 167: 427–433.
