Remarks on the loess
Abstract
Materiały do znajomości lessów (in collaboration with W. Parachoniak, W. Kowalski, A. Manecki and B. Oszacka)
Autor podjął szeroko zakrojone studia metodyczne nad lessem. W pierwszej fazie badań wyzyskano zjawisko opadu pyłu w 1928 r., pędzonego wschodnimi wiatrami ze stepów azowskich na obszar Podola. Ustalono wtedy zarówno rodzaj materii opadowej, jako też i jej granulometryczne zróżnicowanie, zależnie od odległości od miejsca wywiewu. Na odpowiedniej mapie wykreślono charakterystyczne izarytmy wielkości ziarn pyłu, zwane „izogranami”. Autor stwierdził na obszarze Podola występowanie 3 lessów. Pomiary ich uziarnienia umożliwiły wykreślenie na mapie izogran stwiedzających zmniejszanie się średniego ziarna w spągowej części odkrywek w kierunku od N-W do S-E. Izograny wyższego poziomu lessowego stwierdziły takie samo zmniejszenie się od W do E. Takie zróżnicowanie izogra-nów mogło być wywołane jedynie zmianą kierunków wiatnu. Liczne precyzyjne analizy chemiczne, mikroskopowe oraz ciężkich minerałów ustaliły ściśle jakość materiału lessowego. W ten sposób zanalizowano też lessy okolicy Krakowa. Ten materiał okazał się identyczny z lessem podolskim. Ze wszystkich badań wynikł ten główny wniosek, że less pierwotny odznacza się niezmiernie charakterystycznym uziarnieniem, dającym się ustalić w pomiarach mikroskopowych. Ilościową ilustracją tego uziarnienia stała się krzywa „sumacyjna”, której charakter ujęto matematycznie w odpowiednie równania. Lessy wtórne okazują pod tym względem odmienne stosunki.
Anamioclastic loess is an important historical document not only of Polish diluvium. The dust of this rock, blown by the wind from above the glaciers, was deposited in periglacial zones in secluded places wtbere the strength of the wind dropped to its minimum. Its origin is connected with the barometric gradient caused by the formation of the glacier plateau. It follows logically that the presence of each glacier is connected with the formation on its foreland of loess deposit. In other words the amount of loess depositions corresponds to the amount of glaciation on a given area. The author began a broad methodical investigation on Polish loess. In the first phase of research the 1928 phenomenon of dust falling which had been carried by east winds from the Azov steppes towards the eastern territories of Poland was used. At that time both the kind of falling matter and its granulometric differentiation were determined according to the distance from its starting place. Characteristic isarythms of the size of the dust grain, called „isograns”, were drawn on a special map. In the regional research of the Podole loess, using the methods already established, a result determining the presence of three kinds of loess in the area was obtained. The measurement of their grain-size variation made it possible to draw on the map isograins determining the diminishing of the average grain in the lower part of the outcrop dn the direction from NW towards SE. Isograns of the upper level of loess showed a similar decrease from W to E. These differentiations of isograns could be caused only by the change of the wind direction. Numerous detailed analyses — chemical, microscopic and of heavy minerals — determined exactly the quality of loeiss material. In the western part of Poland the Cracow loesses were analysed in the same way. This material appeared to be identical with the loess of Podole. From all the investigations resulted the main conclusion that primary loess is characterized by extremely typical grain-size variation which can be determined by microscopic measurements. The quantity of the grain-size variation is illustrated by the „summation” curve shown mathematically by means of appropriate equations. Secondary loesses show in this respect different relations.
Autor podjął szeroko zakrojone studia metodyczne nad lessem. W pierwszej fazie badań wyzyskano zjawisko opadu pyłu w 1928 r., pędzonego wschodnimi wiatrami ze stepów azowskich na obszar Podola. Ustalono wtedy zarówno rodzaj materii opadowej, jako też i jej granulometryczne zróżnicowanie, zależnie od odległości od miejsca wywiewu. Na odpowiedniej mapie wykreślono charakterystyczne izarytmy wielkości ziarn pyłu, zwane „izogranami”. Autor stwierdził na obszarze Podola występowanie 3 lessów. Pomiary ich uziarnienia umożliwiły wykreślenie na mapie izogran stwiedzających zmniejszanie się średniego ziarna w spągowej części odkrywek w kierunku od N-W do S-E. Izograny wyższego poziomu lessowego stwierdziły takie samo zmniejszenie się od W do E. Takie zróżnicowanie izogra-nów mogło być wywołane jedynie zmianą kierunków wiatnu. Liczne precyzyjne analizy chemiczne, mikroskopowe oraz ciężkich minerałów ustaliły ściśle jakość materiału lessowego. W ten sposób zanalizowano też lessy okolicy Krakowa. Ten materiał okazał się identyczny z lessem podolskim. Ze wszystkich badań wynikł ten główny wniosek, że less pierwotny odznacza się niezmiernie charakterystycznym uziarnieniem, dającym się ustalić w pomiarach mikroskopowych. Ilościową ilustracją tego uziarnienia stała się krzywa „sumacyjna”, której charakter ujęto matematycznie w odpowiednie równania. Lessy wtórne okazują pod tym względem odmienne stosunki.
Anamioclastic loess is an important historical document not only of Polish diluvium. The dust of this rock, blown by the wind from above the glaciers, was deposited in periglacial zones in secluded places wtbere the strength of the wind dropped to its minimum. Its origin is connected with the barometric gradient caused by the formation of the glacier plateau. It follows logically that the presence of each glacier is connected with the formation on its foreland of loess deposit. In other words the amount of loess depositions corresponds to the amount of glaciation on a given area. The author began a broad methodical investigation on Polish loess. In the first phase of research the 1928 phenomenon of dust falling which had been carried by east winds from the Azov steppes towards the eastern territories of Poland was used. At that time both the kind of falling matter and its granulometric differentiation were determined according to the distance from its starting place. Characteristic isarythms of the size of the dust grain, called „isograns”, were drawn on a special map. In the regional research of the Podole loess, using the methods already established, a result determining the presence of three kinds of loess in the area was obtained. The measurement of their grain-size variation made it possible to draw on the map isograins determining the diminishing of the average grain in the lower part of the outcrop dn the direction from NW towards SE. Isograns of the upper level of loess showed a similar decrease from W to E. These differentiations of isograns could be caused only by the change of the wind direction. Numerous detailed analyses — chemical, microscopic and of heavy minerals — determined exactly the quality of loeiss material. In the western part of Poland the Cracow loesses were analysed in the same way. This material appeared to be identical with the loess of Podole. From all the investigations resulted the main conclusion that primary loess is characterized by extremely typical grain-size variation which can be determined by microscopic measurements. The quantity of the grain-size variation is illustrated by the „summation” curve shown mathematically by means of appropriate equations. Secondary loesses show in this respect different relations.