Anorogeniczne piaskowce karbonu z północno-zachodniego obrzeżenia Gór Świętokrzyskich
Abstract
Rozpoznano płytkomorski charakter piaskowców wulkanoklastycznych i ich przynależność do domeny epikontynentalnych basenów perykratonicznych platformy wschodnioeuropejskiej. Analiza petrofacjalna oparta na modelu Dickinsona niewłaściwie identyfikuje środowisko tektoniczne ich obszaru źródłowego jako łuk magmowy. Diagramy geochemiczne oparte na pierwiastkach niemobilnych (Al, Ti, Zr, Nb) wskazują, że głównymi skałami źródłowymi były trachity i alkaliczne ryolity o bardzo wyraźnym pokrewieństwie z peralkalicznymi seriami wulkanicznymi typowymi dla środowiska ryftów kontynentalnych. Badane piaskowce są petrograficznie bardzo podobne do turnejskich piaskowców arkozowych strefy Koszalin–Chojnice na Pomorzu Zachodnim. Zupełnie inny charakter mają osady karbonu w pobliskich otworach Radwanów IG 1 i Budziszewice IG 1, reprezentujące głębokomorską asocjację fliszową eksternidów waryscyjskich. Z tego względu front deformacji waryscyjskich w sąsiedztwie Gór Świętokrzyskich należałoby lokalizować pomiędzy Radwanowem i Budziszewicami a Studzianną i Opocznem.
ANOROGENIC CARBONIFEROUS SANDSTONES FROM THE NORTHWESTERN BORDER OF THE DOLY CROSS MOUNTAINS, CENTRAL POLAND
Summary
Shallow-marine nature of the volcaniclastic sandstones have been recognized. This category of sandstones is exception to the relationship between provenance types and framework mode parameters in the model of Dickinson. The interpretation of an "arc (tectonic setting for the source area, based on the QFL diagram, clearly is in error. Chemically immobile elements (Al, Ti, Zr, Nb) have been used to identify the geochemical characteristic of the volcanic source rocks. Geochemical diagrams indicate that a peralkaline extrusive suite, typical for continental rift environment, with predominant trachytes and rhyolites was the major source. This suggests sediment derivation from local source area situated at the margin of the East European Craton. Studied sandstones are petrographically very similar to the Tournaisian arkosic sandstones representing elastic shelf in the Koszalin-Chojnice Zone (Western Pomerania). They have completely different character to jlysch sandstones of Variscan externides from the Wielkopolska region and Moravo-Silesian Zone. Variscan front lies between Radwanów and Studzianna in the northwestern proximity of the Holy Cross Mts.
ANOROGENIC CARBONIFEROUS SANDSTONES FROM THE NORTHWESTERN BORDER OF THE DOLY CROSS MOUNTAINS, CENTRAL POLAND
Summary
Shallow-marine nature of the volcaniclastic sandstones have been recognized. This category of sandstones is exception to the relationship between provenance types and framework mode parameters in the model of Dickinson. The interpretation of an "arc (tectonic setting for the source area, based on the QFL diagram, clearly is in error. Chemically immobile elements (Al, Ti, Zr, Nb) have been used to identify the geochemical characteristic of the volcanic source rocks. Geochemical diagrams indicate that a peralkaline extrusive suite, typical for continental rift environment, with predominant trachytes and rhyolites was the major source. This suggests sediment derivation from local source area situated at the margin of the East European Craton. Studied sandstones are petrographically very similar to the Tournaisian arkosic sandstones representing elastic shelf in the Koszalin-Chojnice Zone (Western Pomerania). They have completely different character to jlysch sandstones of Variscan externides from the Wielkopolska region and Moravo-Silesian Zone. Variscan front lies between Radwanów and Studzianna in the northwestern proximity of the Holy Cross Mts.