Geneza żył klastycznych w skałach karbonu rejonu Rybnika

Abstract

Origin of clastic dykes in the Upper Carboniferous coal-bearing seris near Rybnik (Upper Silesia, south Poland) Clastic dykes, up to 60 cm wide, 175 m deep and up to 1,110 m long, penetrate the topmost part of the Upper Carboniferous coal-bearing series in the area of Rybnik (Upper Silesia, south Poland). The dykes consist of sand which petrographically and texturally resembles that overlying the coal-bearing series. Formation of the dykes took place through downwards sucking of the overlying sand into fissures whose opening was simultaneous with their filling. The fissures originated due to relaxation of the Upper Carboniferous host rock after the development of the Michalkovice thrust fault, and were probably initiated by an earthquake accompanying the late Variscan (Saalian) uplift of a deep plutonie substratum. The formation of the clastic dykes was followed by a late Permian erosion. Znane 7, kopalń „Chwałowice” i „Rymer” żyły klastyczne przecinaja, warstwy zalęskie i porębskie. Mają długość do 1110 m, głębokość do 175 m, a szerokość do 60 cm. Piaski budujące żyły są podobne do piasków przykrywających serię węglonośną. Wypełnienie szczelin, powstałych zapewne w wyniku trzęsienia ziemi, miało charakter iniekcji podciśnieniowej, równoczesnej z ich rozwieraniem. Do mumifikacji pęknięć doszło na ograniczonym obszarze, gdzie ponad pękającym górotworem zalegały zawodnione piaski. Pęknięcia były efektem odprężenia górotworu po uformowaniu odwróconego uskokunasunięcia michalkowickiego i powstały prawdopodobnie w czasie podniesienia plutonicznego podłoża Górnośląskiego Zagłębia Węglowego w fazie saalskiej. Dodatkowym wskaźnikiem wieku zjawiska może być stosunek do górnopermskiej erozji, rozwiniętej prawdopodobnie po utworzeniu żył.