Budowa i ewolucja strukturalna okna tektonicznego Mszany Dolnej, polskie Karpaty Zewnętrzne

Abstract

Structure and evolution of Mszana Dolna tectonic window, Outer Carpathians, Poland In the northern part of the Outer Carpathians, near Mszana Dolna, there occurs a tectonic window in which from beneath the Magura unit two other tectonic units are cropping out. The lower, Mszana Dolna, unit comprises several W-E trending folds, overturned and thrust-faulted at the window’s edges. The folds began to form when the (lysch strata had still not been fully lithified and were exposed to erosion which could hardly cope with the morphological effects of folding. The Mszana Dolna unit was overridden from the southeast by the higher, Grybów, unit. Subsequently the study area must have been slightly uplifted and eroded, so that the Grybów unit was preserved as outliers in the depressions of envelope to the Mszana Dolna unit folds. The thrusting of the Magura unit led to tectonic slicing of the top parts of folds in its floor. The lower parts of these folds were forced to overturn without changing their interlimb angles. The Magura unit, thrusting initially to the north, was at first gently folded but next broke into separate thrust units and slices. This was accompanied by a change in thrusting direction to SSW - NNE. Following the thrusting of the Magura unit the area was cut with high-angle, strike-slip, NNW - SSE directed, dextral and NE-SW directed, sinistral faults. These faults gave rise to major strike-slip zones of the same directions and the sense of displacement. In a subsequent structural event these zones were converted into sinistral ones, and next, due to uplifting, reactivated as dip-slip faults with downthrown western sides in the western part and downthrown eastern sides in the eastern part of the window. The structure of the study area began to form during the Savian tectonic phase and its tectogenesis was linked to the development of the northern part of Outer Carpathians following the collision of the Pannonian microplate with the Eurasian plate. W północnej części Karpat Zewnętrznych, w okolicy Mszany Dolnej, występuje okno tektoniczne, w którym spod jednostki magurskiej odsłaniają się dwie inne jednostki. Niższa jednostka, Mszany Dolnej, składa się z kilkunastu równoleżnikowych fałdów, przy brzegu okna obalonych i złuskowanych. Ich powstawanie rozpoczęło się, gdy część warstw nie była jeszcze w pełni zdiagenezowana i podlegała erogi, która nie nadążała z likwidowaniem morfologicznych efektów fałdowania. Na takie podłoże nasunęła się od południowego wschodu jednostka wyższa - grybowska. Po tym badany obszar był prawdopodobnie lekko wypiętrzany i erodowany, tak że jednostka grybowska została zachowana w postaci płatów leżących w depresjach obwiedni fałdów jednostki Mszany Dolnej. Nasuwająca się jednostka magurska spowodowała złuskowanie wyższych partii fałdów podłoża. Niższe partie fałdów były obalane bez zmiany kąta zbieżności skrzydeł. Jednostka magurska, nasuwająca się początkowo od południa ku północy, była najpierw łagodnie fałdowana, a następnie została podzielona na skiby i łuski z jednoczesną zmianą kierunku nasuwania się na SSW -NNE. Po nasunięciu się jednostki magurskiej obszar został pocięty stromymi uskokami przesuwczymi NNW -SSE prawoskrętnymi i NE -SW lewoskrętnymi. Z uskoków tych powstały duże strefy przesuwcze o takich samych kierunkach i przesunięciach. W późniejszej fazie strefy te zostały przetworzone w lewoskrętne, a następnie wskutek wypiętrzania się badanego obszaru odmłodzone jako zrzutowe o zrzuconych w części zachodniej skrzydłach zachodnich, a we wschodniej - wschodnich. Formowanie struktury badanego obszaru rozpoczęło się w fazie sawskiej, a jego tektogeneza związana jest z powstawaniem północnej części łuku Karpat Zewnętrznych w wyniku kolizji mikropłyty pannońskiej z płytą euroazjatycką.