W sprawie tektoniki Czerwonych Wierchów i Giewontu w Tatrach
Abstract
On the tectonics of Czerwone Wierchy and Giewont area in the Tatra Mts. (Poland)
In the light of new observations, tectonic units of High-Tatra zone of the Tatra Mts. exhibit numerous fold-type features, although lower wings of the units have suffered more or less complete reduction. Those facts as well as theoretical considerations contradicts the concept of gravitational tectogenesis of the High-Tatrs Hnits (Kotański 1961). Origin of these units can be explained only if one accepts process of folding caused by shortening undar horizontal compression.
Obszar Czerwonych Wierchów i Giewontu był od czasów Uhliga przedmiotem prac wielu badaczy, jako klucz do zrozumienia tektoniki strefy wierchowej Tatr. Szczególne zasługi dla jej poznania położył Rabowski, autor poglądu o istnieniu dwu fałdów wierchowych. Ostatnie gruntowne opracowanie tego obszaru jest dziełem Kotańskiego, zdaniem którego „fałdy" Czerwonych Wierchów i Giewontu są w istocie łuskami, utworzonymi w niefałdowym procesie ześlizgów grawitacyjnych. Autorzy artykułu krytykują tą koncepcję genetyczną. Nowe obserwacje w strefie wierchowej świadczą o fałdowej budowie synkliny Pisanej i o istnieniu wielu innych przejawów procesów fałdowych. Rozważania teoretyczne zaprzeczają możliwości samoistnych ześlizgów grawitacyjnych w strefie wierchowej Tatr. Niezbędny jest powrót do poglądu o kompresyjnym charakterze tektoniki wierchowej. Przekroje przez Tatry wymagają poważnych zmian i reinterpretacji, początek którym dają autorzy artykułu.
In the light of new observations, tectonic units of High-Tatra zone of the Tatra Mts. exhibit numerous fold-type features, although lower wings of the units have suffered more or less complete reduction. Those facts as well as theoretical considerations contradicts the concept of gravitational tectogenesis of the High-Tatrs Hnits (Kotański 1961). Origin of these units can be explained only if one accepts process of folding caused by shortening undar horizontal compression.
Obszar Czerwonych Wierchów i Giewontu był od czasów Uhliga przedmiotem prac wielu badaczy, jako klucz do zrozumienia tektoniki strefy wierchowej Tatr. Szczególne zasługi dla jej poznania położył Rabowski, autor poglądu o istnieniu dwu fałdów wierchowych. Ostatnie gruntowne opracowanie tego obszaru jest dziełem Kotańskiego, zdaniem którego „fałdy" Czerwonych Wierchów i Giewontu są w istocie łuskami, utworzonymi w niefałdowym procesie ześlizgów grawitacyjnych. Autorzy artykułu krytykują tą koncepcję genetyczną. Nowe obserwacje w strefie wierchowej świadczą o fałdowej budowie synkliny Pisanej i o istnieniu wielu innych przejawów procesów fałdowych. Rozważania teoretyczne zaprzeczają możliwości samoistnych ześlizgów grawitacyjnych w strefie wierchowej Tatr. Niezbędny jest powrót do poglądu o kompresyjnym charakterze tektoniki wierchowej. Przekroje przez Tatry wymagają poważnych zmian i reinterpretacji, początek którym dają autorzy artykułu.