Marie de Cizancourt (1896-1978)

Abstract

Maria de Cizancourt z domu Styrnał była członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego przez 54 lata, najpierw (od r. 1924) jako członek zwyczajny Oddziału Lwowskiego, potem jako członek zagraniczny. Urodziła się 18 XI 1896 r. w Nadwornej (obecnie USRR) l. Studia uniwersyteckie rozpoczęła w 1919 r. na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. Studiowała geologię najpierw u prof. R. Zubera, a po jego śmierci (1921) u prof. W. Rogali. Tezę doktorską o budowie geologicznej okolic Dynowa przedłożyła w 1923 r. W roku 1933 wystąpiły u Marii de Cizancourt pierwsze objawy trudności w poruszaniu się. Przez 18 lat trwała walka organizmu z chorobą, niestety zakończona całkowitym paraliżem w 1954 r. Pod dłuższym pobycie w Calgary (Kanada) małżonkowie de Cizancourt osiedlili się w Szwajcarii nad jeziorem Genewskim w Blonay (Kanton Vaud). Tu Maria de Cizancourt zmarła 17 lutego 1978 r. Przez 24 lata Maria de Cizancourt znosiła swój los z wielką cierpliwością. Zdajemy sobie dobrze sprawę, że dożycie tak sędziwego wieku przez Marię de Cizancourt to przede wszystkim zasługa starannego pielęgnowania przez jej bliskich. Działalność naukowa Marii de Cizancourt trwała 31 lat (1923—1954), z dłuższą przerwą w ciągu drugiej wojny. Pierwsze prace odnoszą się do stratygrafii i tektoniki fliszu Karpat, są tu także prace wspólne z Jej mężem. W r. 1925 zajęła się zagadnieniem łupków spaskich. Do tego czasu łupki spaskie były określane jako wkładki piaskowca jamneńskiego, a więc odpowiadające najwyższej kredzie. Są one jednak odpowiednikiem warstw wierzowskich wieku dolnokredowego. Łupki spaskie występują w jednostce skolskiej. Autorka podaje wykształcenie serii kredowej okolic Dobro mila. W tymże samym roku (1925) w pracy wspólnej z Henrykiem de Cizancourt została opracowana geologia okolic Rybnika. Maria de Cizancourt w pracy o kilku numulitach i ich znaczeniu stratygraficznym (1928) oznaczyła kilka gatunków numulitów z fliszu Karpat, które przekazał Jej prof. W. Rogala. Jest to pierwsza praca Cizancourt o numulitach. Materiały pochodzą z różnych poziomów fliszowych, których wiek był określany w szerokim zakresie, bo od górnej kredy (warstwy inoceramowe z Wygody) po oligocen (warstwy polanickie). Kolejnym opracowaniem numulitów jest artykuł o faunie z Bukowca (1953). Materiały do niej zostały zebrane przez nią, jej męża i prof. W. Rogalę z profilu warstw krośnieńskich. M. de Cizancourt opracowała zarówno małe, jak i duże otworniee. Wśród małych są formy wapienne i aglutynujące, wśród dużych rodzaje: Nummulites, Heterostegina, Spiroclypeus, Discocyclina, Asterodicus, Cycloclypeus. Duże otworniee są opisane i ilustrowane. Fauna ta została określona jako priabońska na podstawie takich gatunków jak Nummulites fabiani, N. striatus, N. budensis. Ten opis bogatej fauny dużych otwomic z fliszu Karpat ma dużą wartość. Po przeniesieniu się do Paryża otwarły się przed M. de Cizancourt możliwości zajęcia się dużymi otwornicami z innych krajów. O wynikach tych opracowań informujemy w tekście francuskim.