On some current markings in Flysch

Abstract

O niektórych hieroglifach prądowych we fliszu Wśród hieroglifów na spągowych powierzchniach warstw krośnieńskich pojawiają się niekiedy odlewy żłobków erozyjnych (rill-casts). Te rzadkie i do tej pory nie opisywane ze skał fliszowych hieroglify były przypuszczalnie dziełem tworzących się tuż nad dnem, w prądzie zawiesinowym, strug o zagęszczonych liniach prądowych. Wzdłuż takich strug, które często obserwowane są w prądach, ma miejsce zwiększona erozja dna. Odlewy żłobków erozyjnych są dobrymi wskaźnikami kierunkowymi, ponieważ rozwidlają się zawsze pod prąd. (Tabl. XIII, fig. 1). Innym rodzajem hieroglifów prądowych również dotąd nie opisywanych są ślady poprzecznych rozmywań. Wyglądem powierzchni i przekrojów przypominają one odciski riplemarków (Tabl. XIII fig. 3, tablica XIV, fig. 1). Pochodzenie poprzecznych rozmyć wiąże się przypuszczalnie z działaniem wirów, których osie były równoległe do powierzchni dna. Między obydwoma wyżej wymienionymi rodzajami hieroglifów a odlewami dołków wirowych 1 (flute casts) istnieją ciągłe przejścia. Siady rozmywań (scour markings) mogą być dziełem wirów niezależnych od konfiguracji dna lub wirów wymuszonych uzależnionych od nierówności powierzchni, po której płynie prąd. Takim wymuszonym wirom zawdzięczają między innymi pochodzenie tak zwane ślady opływania. Ślady takie, jak to widzimy z załączonych zdjęć (tabl. XIV, fig. 3, 4), powstają nie tylko u czoła i boków luźnych przedmiotów spoczywających na dnie, ale mogą tworzyć się wzdłuż brzegów bardziej odpornych na erozję warstewek iłu. Innym przykładem śladów rozmywania, które wiążą się z przeszkodami na dnie, są ślady rowków erozyjnych powstających w tyle za wąskimi przedmiotami znajdującymi się na drodze prądu. Rowki takie powstają w miejscu ponownego zejścia się i zagęszczenia linii prądowych opływających przeszkodę. Tabl. XIII, fig. 2 przedstawia przykład odlewów podłużnych bruzd erozyjnych utworzonych przy końcach niewielkich zadziorów uderzeniowych (prod marks).