Calcite paramorphs in the aragonite concretions

Abstract

Paramorfozy kalcytu w aragonitowych konkrecjach W warstwach z Lima striata (dolny wapień muszlowy) w Wolicy (Góry Świętokrzyskie) zostały znalezione konkrecje węglanowe (tabl. XXXV, fig. 1, 2, 3, tabl. XXXVIII, fig. 1, 2). Każda konkrecja składa się ze strefy jądrowej, zbudowanej z cienkich, „włóknistych” kryształów (tabl. XXXVI, fig. 3); w miarę oddalania się od centrum pojawiają się coraz dłuższe i grubsze kryształy, z których na koniec wyodrębniają się największe, osiągające strefę powierzchniową. Wszystkie kryształy ułożone są promieniście (tabl. XXXVI, fig. 1, tabl. XXXVII, fig. 1, 2). Wykazują one pseudoheksagonalną symetrię (fig. 1; tabl. XXXVII, fig. 3), a ich cechy krystalograficzne (tabela 1) odpowiadają kryształom aragonitu. Aragonit, jako minerał metastabilny, uległ rozpuszczeniu, po czym substancja węglanowa wykrystalizowała ponownie w postaci kalcytu. W związku z tym promieniście narastające kryształy są obecnie zjawiskiem wyłącznie morfologicznym, a ich wnętrze wypełnia druzowo narastający, paramorficzny kalcyt (tabl. XXXVIII, fig. 3, 4). Analiza rentgenowska wykazuje, że obecność aragonitu w bardzo drobnych ilościach jest możliwa. W obrębie konkrecji stwierdzono także obecność chalcedonu, który miejscami zastępuje substancję węglanową (tabl. XXXVI, fig. 2, 3, tabl. XXXVIII, fig. 3, 4). Źródłem krzemionki były licznie występujące w otaczającej skale spikule gąbek. Aragonit krystalizował w luźnym osadzie wapiennym, wykorzystując, być może, kanały powstałe w osadzie w wyniku działalności organizmów mułożemych (tabl. XXXVIII, fig. 1, 2).