Materiały do znajomości skał wulkanicznych z Łomnicy i Gomólnika Małego na Dolnym Śląsku

Abstract

Contribution to the study of volcanic rocks from Łomnica and Gomólnik Mały (Lower Silesia) Skałą porfirową z Łomnicy i Gomólnika Małego — znaną w dawnej literaturze pod nazwą „porfir kwarcowy z dużymi prakryształami”, oraz tufy porfirowe występujące w okolicy Łomnicy (na arkuszu Sierpnice i Mieroszów) na Dolnym Śląsku poddano szczegółowym badaniom petrograficznym popartym analizami chemicznymi. W wyniku badań stwierdzono, że skała z Łomnicy i Gomólnika Małego jest skałą o strukturze porfirowej, w której wśród prakryształów przeważa sanidyn nad kwarcem i oligoklazem, a zawartość składników lemicznych nie przekracza 3%. Skałę tę zgodnie z zasadami systematyki Johannsena nazwano leukoryolitem. Wśród badanych tufów wyróżniono odmianę jasną, pelitową i odmianę brunatno- czerwoną, psamitową. W obu odmianach głównymi składnikami są: szkliwo, kwarzec i skalenie, przy czym w odmianie psamitowej wśród skaleni przeważaja ortoklaz nad plagioklazami, natomiast w odmianie pelitowej zaznacza się nieznaczna przewaga plagioklazów. Tufy te można za Johannsenem nazwać ogólnie tufami ryolitowymi. Odmiana psamitowa jest odpowiednikiem piroklastycznym rodziny K-ryolitów. Detailed petrographical investigations of the porphyric rock of Łomnica and Gomólnik Mały (Lower Silesia), known in the older literature as „quartz porphyry with large phenccrysts”, were carried out. Chemical analyses were also made. The results of the investigations show that the rock of Łomnica and Gomólnik Mały has a porphyric texture. Phenocrysts of sanidine are prevailing over those of quartz and oligoclase, and the contents of mafic components does not exceed 3%. The rock was determined as a ieukorhyolite, according to Johannsen’s classification. Two varieties of tuffs: light-coloured pelitic tuff, and red-brown coloured psammitic tuff, were distinguished. In the both varieties the chief components are: glass, quartz, and feldspars. In the psammitic variety orthoclase is prevailing over plagioclases, while in the pelitic variety the prewailling feldspar is plagioclase. The tuffs are defined generally as rhyolite tuffs, according to Johanssen’s classification. The psammitic variety is a pyroclastic member of the K-rhyolite group.