Über die Ausbildung und Glied- erung des Diluviums im süd-westlichen Teil Mittelpolens

Abstract

Wykształcenie i stratygrafia dyluwium południowo-zachodniej części Polski środkowej Na obszarze między Wartą a Prosną oraz w dorzeczu Widawki wykształcenie dyluwjum przedstawia się następująco: Jako najstarszy utwór lodowcowego pochodzenia występuje w kilku miejscach brekcja lub brekcjowaty zlepieniec, zawierający materjał krystaliczny północny. Najstarsza ta na badanym obszarze «morena» odpowiadałaby «najstarszemu» zlodowaceniu ziem polskich — «Jaros1avien» Szafera. Zlodowacenie następne «Cracovien» = zlodowacenie Elstery pozostawiło szarą, t. zw. «dolną» morenę, w wielu miejscach wykształconą jako typowy margiel zwałowy. Nierzadko tworzy ona bezpośredni podkład warstw interglacjalnych. Okres interglacjalny «Marsovien 1» = Interglacjał między zlodowaceniem Elstery i Solawy, pozostawił w okolicach Szczercowa i Dzbanek Kościuszkowskich doskonale rozwinięte pokłady gitji i torfu. Rezultaty badań zawarte są w II-ej części niniejszej pracy, wykonanej przez K. Piecha. Przedostatnie (na ziemiach polskich) zlodowacenie «V a rsovien I» (= zlodowacenie Solawy wraz z nawrotem Warty) pozostawiło iły warwowe w zastoiskach i «górnę» morenę. Morena ta otula płaszczem cały teren i pokrywa niemal wszystkie wyniosłości terenu (porównaj mapkę — Tabl. I). Kotlinowate zagłębienie dorzecza Widawki było conaj mniej trzykrotnie zalane wodami zastoisk. Podobne zastoiska istniały w czasie dyluwjum także w okolicach Złoczewa oraz na obszarze między Koniecpolem i Przerowem. Rzeki zmieniały wielokrotnie w związku z następowaniem lub ustępowaniem lądolodu swój bieg, aby po ostatecznem ustąpieniu lodowców powrócić do tej mniej więcej sieci dolin, która istniała już w preglacjale.