Growth of crystals and sedimentary structures in the sabre-like gypsum (Miocene, southern Poland)

Abstract

WZROST KRYSZTAŁÓW A STRUKTURY SEDYMENTACYJNE GIPSÓW SZABLASTYCH (MIOCEN, POŁUDNIOWA POLSKA) Streszczenie W pracy przedstawiono struktury sedymentacyjne związane ze wzrostem kryształów gipsu, występujące w tzw. gipsach szablastych, w środkowomioceńskich (badeńskich) ewaporatach południowej Polski. Gipsy szablaste odsłaniają się w okolicach Buska, Wiślicy i Pińczowa na południowym obrzeżeniu Gór Świętokrzyskich. Niektóre z opisanych struktur, takie jak: kieszeniowe zagłębienia pomiędzy wierzchołkami kryształów wypełnione detrytycznym materiałem, kompakcyjne złamania kryształów lub struktury obciążeniowe spowodowane pogrzęzaniem kryształów rosnących na powierzchni miękkiego nie skonsolidowanego osadu - świadczą o pierwotności osobników gipsu. Podobna orientacja kryształów, tzn. takie samo ich nachylenie jest zinterpretowana jako wynik działania dennego prądu nasyconych wód, który powodował uprzywilejowany wzrost kryształów w stronę , z której prąd napływał. Wielkie kopuły obejmujące kilka warstw gipsu są przedstawione jako pierwotne struktury tworzące się na dnie morza.