Carboniferous and Permian palynology in Poland - a review
Abstract
STAN BADAŃ PALINOLOGICZNYCH UTWORÓW KARBONU I PERMU W POLSCE
Streszczenie
W okresie ostatnich 10 lat badania palinologiczne utworów karbonu i permu w Polsce przyniosły wiele nowych rezultatów, znacznemu poszerzeniu uległ także ich zakres metodyczny, taksonomiczny i stratygraficzny.
W badaniach nad megasporami karbońskimi, dzięki długoletniej pracy międzynarodowej grupy roboczej CIMP dokonano postępu taksonomicznego w wyniku przeprowadzonej rewizji grup, rodzajów i gatunków megaspor z koroną i gulą, uściślono również ich maksymalne zasięgi stratygraficzne w Europie i na innych obszarach. Prowadzone były również prace nad precyzowaniem stref zmian megasporowych w dolnonamurskiej części profilu karbonu produktywnego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Miosporowe badania utworów karbonu miały w głównej mierze charakter stratygraficzny i prowadzone były również poza obszarami karbońskich zagłębi węglowych.
Po raz pierwszy uzyskano podstawowe informacje palinologiczne dla całego profilu karbońskiego, od granicy dewon - karbon, przez wszystkie ogniwa dinantu i sylezu, od granicy karbon -perm włącznie. Dzięki wydzieleniu i scharakteryzowaniu kilkunastu ton miosporowych uzyskano lepsze podstawy zarówno dla korelacji między poszczególnymi regionami, jak i nawiązania do zon standardowych w zachodniej Europie.
Badania megasporowe i miosporowe w połączeniu z badaniami petrograficzno-węglowymi znalazły nowe zastosowanie w próbie określenia genezy karbońskich pokładów węgla, następstwa węglotwórczych zespołów roślinnych oraz interpretacji ekologicznej.
Przy okazji prowadzenia badań miosporowych dla najstarszych bezwęglowych utworów dinantu na Pomorzu i w obszarze Gór Świętokrzyskich uzyskano także interesujące informacje o występowaniu akritarch i innych glonów jednokomórkowych.
Rozpoczęte na początku lat siedemdziesiątych systematyczne badania utworów permskich objęły przede wszystkim studia nad występowaniem mikroflory terestrycznej i palinostratygrafią czerwonego spągowca, mikroflorystycznym podziałem stratygraficznym profilu cechsztynu oraz możliwością wykorzystania akritarch permskich dla celów korelacyjnych i paleogeograficznych.
W efekcie tych badań wydzielono i scharakteryzowano po raz pierwszy polskie ekwiwalenty niektórych stefańskich i autuńskich zon sporowo-pyłkowych standardowego profilu francuskiego, porównano je również z odpowiednimi zespołami najwyższego karbonu i najniższego permu z Zagłębia Donieckiego.
Szczegółowe badania palinologiczne profilu cechsztyńskiego doprowadziły do określenia w poszczególnych cyklotemach kilku podzon opartych na palinodemach Lueckisporites virkkiae, dobrze korelujących się w różnych rejonach i porównywalnych z innymi obszarami Europy; uzyskano również nowe dane dla precyzyjniejszego wyznaczania granicy permu i triasu.
W utworach cechsztyńskich, częściowo także w utworach wyższego czerwonego spągowca, stwierdzono także zjawisko występowania charakterystycznych poziomów liczniejszego nagromadzenia akritarch należących do różnych podgrup i rodzajów; mogą one stanowić podstawę dla uzupełnień danych palinostratygraficznych, korelacji regionalnej oraz formułowania niektórych wniosków paleogeograficznych.
Streszczenie
W okresie ostatnich 10 lat badania palinologiczne utworów karbonu i permu w Polsce przyniosły wiele nowych rezultatów, znacznemu poszerzeniu uległ także ich zakres metodyczny, taksonomiczny i stratygraficzny.
W badaniach nad megasporami karbońskimi, dzięki długoletniej pracy międzynarodowej grupy roboczej CIMP dokonano postępu taksonomicznego w wyniku przeprowadzonej rewizji grup, rodzajów i gatunków megaspor z koroną i gulą, uściślono również ich maksymalne zasięgi stratygraficzne w Europie i na innych obszarach. Prowadzone były również prace nad precyzowaniem stref zmian megasporowych w dolnonamurskiej części profilu karbonu produktywnego w Górnośląskim Zagłębiu Węglowym. Miosporowe badania utworów karbonu miały w głównej mierze charakter stratygraficzny i prowadzone były również poza obszarami karbońskich zagłębi węglowych.
Po raz pierwszy uzyskano podstawowe informacje palinologiczne dla całego profilu karbońskiego, od granicy dewon - karbon, przez wszystkie ogniwa dinantu i sylezu, od granicy karbon -perm włącznie. Dzięki wydzieleniu i scharakteryzowaniu kilkunastu ton miosporowych uzyskano lepsze podstawy zarówno dla korelacji między poszczególnymi regionami, jak i nawiązania do zon standardowych w zachodniej Europie.
Badania megasporowe i miosporowe w połączeniu z badaniami petrograficzno-węglowymi znalazły nowe zastosowanie w próbie określenia genezy karbońskich pokładów węgla, następstwa węglotwórczych zespołów roślinnych oraz interpretacji ekologicznej.
Przy okazji prowadzenia badań miosporowych dla najstarszych bezwęglowych utworów dinantu na Pomorzu i w obszarze Gór Świętokrzyskich uzyskano także interesujące informacje o występowaniu akritarch i innych glonów jednokomórkowych.
Rozpoczęte na początku lat siedemdziesiątych systematyczne badania utworów permskich objęły przede wszystkim studia nad występowaniem mikroflory terestrycznej i palinostratygrafią czerwonego spągowca, mikroflorystycznym podziałem stratygraficznym profilu cechsztynu oraz możliwością wykorzystania akritarch permskich dla celów korelacyjnych i paleogeograficznych.
W efekcie tych badań wydzielono i scharakteryzowano po raz pierwszy polskie ekwiwalenty niektórych stefańskich i autuńskich zon sporowo-pyłkowych standardowego profilu francuskiego, porównano je również z odpowiednimi zespołami najwyższego karbonu i najniższego permu z Zagłębia Donieckiego.
Szczegółowe badania palinologiczne profilu cechsztyńskiego doprowadziły do określenia w poszczególnych cyklotemach kilku podzon opartych na palinodemach Lueckisporites virkkiae, dobrze korelujących się w różnych rejonach i porównywalnych z innymi obszarami Europy; uzyskano również nowe dane dla precyzyjniejszego wyznaczania granicy permu i triasu.
W utworach cechsztyńskich, częściowo także w utworach wyższego czerwonego spągowca, stwierdzono także zjawisko występowania charakterystycznych poziomów liczniejszego nagromadzenia akritarch należących do różnych podgrup i rodzajów; mogą one stanowić podstawę dla uzupełnień danych palinostratygraficznych, korelacji regionalnej oraz formułowania niektórych wniosków paleogeograficznych.