Geologiczno-inżynierskie uwarunkowania deformacji terenu i szkód budowlanych w staromiejskiej dzielnicy Sandomierza
Abstract
W starej, zabytkowej dzielnicy Sandomierza — już od czasów historycznych — występują uszkodzenia budowli, niewielkie zapadliska lub osiadania powierzchni terenu, osuwiska skarp wzgórza, na którym ta dzielnica jest zlokalizowana. Przyczyn tych destrukcyjnych dla miasta procesów upatruje się głównie w charakterze podłoża budowli, które na terenie wzgórza staromiejskiego jest zbudowane z lessów, gruntu mało odpornego na działanie wody. W lessach na głębokości od kilku do kilkunastu metrów są wydrążone ponadto podziemne korytarze i piwnice często na kilku poziomach, których lokalizacja nie do końca jest rozpoznana. Niestabilność stropu tych podziemnych wyrobisk i związane z tym zapadliska terenowe stwarzają szczególne zagrożenie dla zabytkowych budowli. W pracy przedstawiono wyniki rozpoznania warunków geologiczno-inżynierskich na terenie wzgórza, a w szczególności rozpoznanie jego budowy geologiczno-strukturalnej oraz właściwości fizyczno-mechanicznych warstwy lessów. W tym ostatnim przypadku podano też wyniki badań zmiany cech wytrzymałościowo-deformacyjnych lessu pod wpływem wzrostu jego zawilgocenia. Na tle sezonowych i wieloletnich zmian zawilgocenia warstwy lessów, przedstawiono deformacje powierzchni terenu uzyskane z obserwacji geodezyjnych, stwierdzając ich wzajemne powiązanie.
ENGINEERING-GEOLOGICAL REASONS FOR GROUND DEFORMATIONS AND BUILDING DAMAGES WITHIN THE OLD TOWN OF SANDOMIERZ
Summary
On the area of the Old Town of Sandomierz the building damages, sink-holes and subsidence of the terrain surface as well as the landslides of the hill slopes are observed since a long time. The direct subgrade of the city structures is build up by the loess layer, which is very sensifive for moisture changes and being conductive to ground deformations development. In the loess layer a numerous man-made corridors, cellars, chambers etc. are situated on the several levels anywhere from a dozen or so meter below the ground surface.
The deformations of the loess subgrade and local subsidence of underground corridors and hollows cause the building failures. The results of recognition of the engineering-geological conditions on a hill area as well as the physical and mechanical properties of the loesses are presented in this paper. Also the investigations of loess resistance and deformation influenced by the increasing of the soil moisture content are described. The seasonal and long term changes of the loess layer moisture and the deformations of the terrain surface, based on the surveying measurements have been found to be well-correlated.
ENGINEERING-GEOLOGICAL REASONS FOR GROUND DEFORMATIONS AND BUILDING DAMAGES WITHIN THE OLD TOWN OF SANDOMIERZ
Summary
On the area of the Old Town of Sandomierz the building damages, sink-holes and subsidence of the terrain surface as well as the landslides of the hill slopes are observed since a long time. The direct subgrade of the city structures is build up by the loess layer, which is very sensifive for moisture changes and being conductive to ground deformations development. In the loess layer a numerous man-made corridors, cellars, chambers etc. are situated on the several levels anywhere from a dozen or so meter below the ground surface.
The deformations of the loess subgrade and local subsidence of underground corridors and hollows cause the building failures. The results of recognition of the engineering-geological conditions on a hill area as well as the physical and mechanical properties of the loesses are presented in this paper. Also the investigations of loess resistance and deformation influenced by the increasing of the soil moisture content are described. The seasonal and long term changes of the loess layer moisture and the deformations of the terrain surface, based on the surveying measurements have been found to be well-correlated.