Wpływ wezbrań na zmiany koncentracji metali ciężkich w osadach dennych Białej Przemszy
Abstract
Badania zmian koncentracji metali ciężkich w osadach dennych, wywołanych wezbraniami, zostały przeprowadzone na Białej Przemszy. Rzeka ta, płynąca we wschodniej części Wyżyny Śląskiej jest zanieczyszczona ściekami z kopalni rud Zn–Pb. Koncentracje Zn, Cd i Pb w próbkach pobranych w sierpniu 1993 roku zostały porównane z uzyskanymi po powodzi w lipcu 1997 r. Próbki były pobierane trzykrotnie: w sierpniu 1997, listopadzie 1997 i po wezbraniu o ok. 2–3 letniej powtarzalności w marcu 1998. Ekstremalna powódź spowodowała ok. 3–krotny spadek koncentracji metali ciężkich we frakcji < 1 mm na całej ok. 40 km długości badanego odcinka. W okresie od sierpnia 1997 do marca 1998 obserwowano natomiast stopniowy wzrost koncentracji badanych pierwiastków. Po wezbraniu zbliżonym do pełnokorytowego, koncentracje metali ciężkich zmniejszyły się w dolnym biegu Białej Przemszy, a w pobliżu dopływu wód z kopalni do rzeki zanotowano ich wzrost. Obserwowane zmiany wskazują, że w silnie zanieczyszczonym systemie rzecznym wezbrania zarówno małe jak i duże powodują stosunkowo krótkotrwałą poprawę jakości osadów dennych.
FLOOD-RELATED CHANGES OF HEAVY METAL CONCENTRATIONS IN THE BIAŁA PRZEMSZA RIVER BOTTOM SEDIMENTS (SW POLAND)
Summary
Flood-related changes of heavy metal concentrations in channel sediments were investigated on the Biała Przemsza River, southern Poland, which is affected by lead and zinc mining. Concentrations of Zn, Pb and Cd in samples taken in August 1993 were compared with those in samples picked up after a 100 year flood in July 1997. Sampling was repeated three times: in August 1997, November 1997 and after a 2-3 year flood in March 1998. The extreme flood caused 3-fold decrease of heavy metal concentrations in fraction <1 mm over the whole investigated, 40 km long, river reach. The following period (August 1997-March 1998) was characterized by a progressive recovery of concentrations to the level observed in 1993. After the small flood, approximating the bank full discharge, the heavy metal content was reduced in the lower course of the Biała Przemsza but increased near to the place where mine waters are discharged to the river. The regularities observed indicate that in a strongly polluted river system, both the extreme and near-bankfull discharges improve the quality oj channel sediments for a relatively short time.
FLOOD-RELATED CHANGES OF HEAVY METAL CONCENTRATIONS IN THE BIAŁA PRZEMSZA RIVER BOTTOM SEDIMENTS (SW POLAND)
Summary
Flood-related changes of heavy metal concentrations in channel sediments were investigated on the Biała Przemsza River, southern Poland, which is affected by lead and zinc mining. Concentrations of Zn, Pb and Cd in samples taken in August 1993 were compared with those in samples picked up after a 100 year flood in July 1997. Sampling was repeated three times: in August 1997, November 1997 and after a 2-3 year flood in March 1998. The extreme flood caused 3-fold decrease of heavy metal concentrations in fraction <1 mm over the whole investigated, 40 km long, river reach. The following period (August 1997-March 1998) was characterized by a progressive recovery of concentrations to the level observed in 1993. After the small flood, approximating the bank full discharge, the heavy metal content was reduced in the lower course of the Biała Przemsza but increased near to the place where mine waters are discharged to the river. The regularities observed indicate that in a strongly polluted river system, both the extreme and near-bankfull discharges improve the quality oj channel sediments for a relatively short time.