Fameńskie liliowce obszaru świętokrzyskiego - radiacja i wymieranie

Abstract

Fameńskie paleobiocenozy liliowcowe dokumentowane na północy i południu świętokrzyskiego grzbietu pelagicznego (ryc. 1) wykazują pewne podobieństwa do faun liliowcowych znanych z Kazachstanu i Afganistanu. Zmienna frekwencja i taksonomiczne zróżnicowanie umożliwiają określenie następstwa zespołów liliowcowych obejmującego trzy interwały faunistyczne FIa–FIc ( ryc. 2, 3). Wydaje się, że następstwo to jest natury eustatycznej. Katastrofalny spadek poziomu morza u schyłku poziomu linguiformis spowodował wyrażny kryzys wśród faun liliowcowych na początku famenu ( poziom triangularis ). Późniejsze odrodzenie i rozkwit paleobiocenoz liliowcowych ( FIb ) wiązał się z transgresywnymi pulsami T–R cyklu IIe ( głównie poziomy crepida do marginifera ), a ponowny spadek zróżnicowania taksonomicznego przypadał na glacieustatyczną fazę regresywną tego cyklu. Natomiast transgresja T–R cyklu IIf ( poziomy expansa i dolny praesulcata ) oraz późniejsze obniżenie się poziomu morza ( poziom środkowy praesulcata ) okazały się zabójcze dla liliowców zasiedlających świętokrzyski grzbiet pelagiczny. Bogata fauna liliowcowa pojawiła się ponownie na obszarze Gór Świętokrzyskich dopiero w najwyższym turneju (poziom anchoralis). FAMENNIAN CRINOIDS OF THE HOLY CROSS AREA - RADIATION AND EXTINCTION Summary Famennian crinoid paleocommunities documented in the northern and southern parts of the Holy Cross pelagic ridge (Fig. 1) demonstrate some similarities to the crinoids faunas known from Kazakhstan and Afghanistan. Changes infrequency and taxonomic diversity allow us to identify the sequence of crinoid assemblages represented by three faunal intervals Fla - FJc (Figs 2, 3). It seems that the sequence is of eustatic nature. The catastrophic sea-level drop in the late linguiformis Zone caused significant crisis in the crinoid faunas in the earliest Famennian Fla (triangularis Zone). The following rapid habitat recovery and flourishing of the crinoids paleocommunities (Flb) corresponds to the transgressive pulses of T-R cyc/e Ile (mainly crepida to marginifera Zones), and the subsequent decrease of taxonomic diversity would be due to the glacieustatic regressive phase of the cycle. On the contrary, the transgression of T- R cycle IIf (expansa and Lower praesulcata Zones) and the later eustatic fall (Middle praesulcata Zone) turned out to be extremely destructive for the crinoids of the Holy Cross pelagic ridge. The rich crinoid fauna in the Holy Cross Mountains did not appear again until the latest Tournaisian (anchoralis Zone).