Biostratygraficzne i geochemiczne problemy identyfikacji granicy fran-famen w południowej Polsce

Abstract

W trakcie dokładnych badań konodontowych reperowych profili pogranicza fran-famen (F-F) w Górach Świętokrzyskich (Kowala) i rejonie Krakowa (Dębnik) natrafiono na trudności w biostratygraficznym rozpoznaniu tej naturalnej granicy pięter, odpowiadającej zdarzeniu wielkiego wymierania, jak i dokumentowaniu jej geochemicznej specyfiki. Sukcesja zespołów konodontowych przez krytyczny poziom F-F wykazuje zaskakująco stopniowy charakter, manifestujący się głównie we współwystępowaniu typowo frańskich palmatolepidów i ancyrodellidów z diagnostycznym dla famenu, bardzo zmiennym gatunkiem Palmatolepis triangularis (obejmującym morfotyp praetriangularis). Profile pierwiastków śladowych oraz izotopów węgla, tak węglanowego, jak i organicznego, wskazują na przeważnie „spokojny“, pozbawiony ważniejszych zdarzeń interwał pogranicza F-F sensu stricto, choć być może odpowiadający najwyższym poziomom produktywności. Największe zmiany oceanograficzne miały miejsce w pierwszej fazie sedymentacji górnego poziomu Kellwasser w dobie linguiformis, a więc przed kryzysem konodontów. Dane te wzmacniają scenariusz rozciągniętego w czasie, złożonego kryzysu biotycznego wskutek oddziaływania czynników ziemskich, ale nie globalnej katastrofy kosmicznej. BIOSTRATIGRAPHICAL AND GEOCHEMICAL PROBLEMS WITH IDENTIFICATION OF THE FRASNIAN-FAMENNIAN BOUNDARY IN THE SOUTHERN POLAND Summary High-resolution conodont studies of reference Frasnian-Famennian (F-F) sections in the Holy Cross Mts (Kowala) and Cracow area (Dębnik) revealed difficulties in the biostratigraphical recognition of this natural stage boundary corresponding to the major extinction event, as well as documentation of its supposed geochemical peculiarity. Surprisingly graded pattern of the conodont succession across the critical level is documented, manifested primarily in co-occurrence of typical Frasnian palmatolepids and ancyrodellids with the broadly variable diagnostic Famennian species Palmatolepis triangularis (encompassing praetriangularis morphotype). Carbon isotopic (both carbonate and organic) and trace element profiles of the F-F boundary sensu stricto point to generally "quiet", uneventful aspect of the interval, but maybe marked by highest productivity levels. Most significant oceanographic changes are linked with onset of the transgressive-hypoxic Kellwasser Event, still within the latest Frasnian linguiformis Chron, i.e. well before the conodont