Subsydencja i początki inwersji bruzdy śródpolskiej na podstawie analizy map miąższości i litofacji osadów górnokredowych
Abstract
Na podstawie analizy miąższości i wykształcenia facjalnego osadów górnokredowych na świętokrzyskim odcinku bruzdy śródpolskiej autorzy stwierdzili, że otrzymany obraz ewolucji paleotektonicznej różni się od prezentowanego w literaturze. Daleko idące odstępstwa od zasad rekonstrukcji paleogeograficznej i paleotektonicznej zauważone na mapach świętokrzyskiego odcinka bruzdy (ryc. 1 na podstawie: Jaskowiak-Schoeneichowa & Krassowska, 1988; Krassowska [W:] Marek & Pajchlowa, 1997) mogą powodować wątpliwości co do propozycji interpretacyjnych obszaru epigenetycznej erozji w centralnej, kujawskiej i północno-zachodniej, pomorskiej części bruzdy. Wiele wskazuje na to, że interpretacje rozkładu litofacji i miąższości prowadzono w podobny sposób, jak dla świętokrzyskiego odcinka. W tej sytuacji uznano za celowe przedstawienie do dyskusji próby reinterpretacji tych map (ryc. 2), co w znacznym stopniu wpływa na paleogeograficzno-paleotektoniczne wnioski dotyczące całego obszaru bruzdy śródpolskiej w kredzie: (1) w turonie na całym odcinku bruzdy brak jest dowodów na inwersję — odwrotnie, nastąpiło przyspieszenie subsydencji; (2) w turonie, koniaku i santonie spłycenie na obszarze pomorskim wynikało prawdopodobnie z wynoszenia tarczy bałtyckiej, a nie z inwersji zachodzącej w bruździe śródpolskiej; (3) w kampanie i mastrychcie widać obniżanie się południowej części kratonu wschodnioeuropejskiego (obszar lubelsko-lwowski), co w połączeniu z trwającym wynoszeniem obszaru południowego Bałtyku sugeruje nachylanie się europejskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego w kierunku zamykających się basenów Tetydy; (4) przejawy początków inwersji na podstawie zreinterpretowanych map można widzieć dopiero w kampanie na odcinku pomorskim, a w późnym mastrychcie nie można ich wykluczyć na odcinku świętokrzyskim. Zakwestionowany został model inwersji wynikający z istniejących map górnej kredy w bruździe śródpolskiej, jako nie mający geodynamicznego uzasadnienia, ani odniesień do dobrze rozpoznanych badaniami sejsmicznymi innych basenów mezozoicznych północno-zachodniej Europy.
SUBSIDENCE AND THE PROBLEM OF INCIPIENT INVERSION IN THE MID-POLISH TROUGH BASED ON THICKNESS MAPS AND CRETACEOUS LITHOFACIES ANALYSIS
Summary
Basing on analysis of thickness and facies distribution of the Upper Cretaceous deposits in the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough the authors have stated that the obtained image of the paleotectonic evolution differs from that known from previous papers. Considerable deviations from the principles of paleogeographic and paleotectonic reconstruction found on the maps of the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough (Fig. 1 on the basis of Jaskowiak-Schoeneichowa & Krassowska, 1988; Krassowska [In:] Marek & Pajchlowa, 1997) may cause doubts concerning the interpretation proposals in the area of epigenetic erosion in the central (Kujawy) and northwestern (Pomerania) parts of the Trough. It is highly probable that the interpretation was carried out there in a similar way as it was the case in the Holy Cross segment. In the light of such a situation a reinterpretation is proposed here of those maps (Fig. 2) which may change the conclusions concerning the Cretaceous paleogeography and paleotectonics in the entire area: 1) there is lack of evidence of inversion during Turonian time, on the contrary, an increase of subsidence occurred, 2) a shallowing noted in the Turonian, Coniacian and Santonian sediments in the Pomeranian segment may have resulted from uplift of the southern area of the Baltic Sea rather than from an inversion within the Mid-Polish Trough, 3) a lowering of the southern part of the East European Craton during the Campanian-Maastrichtian times is presumed (the Lublin-Lviv area) which together with the uplift of the southern part of the Baltic Sea suggests a tilt of the European part of the Craton toward the Tethys basins closing at that time 4) signs of an inversion beginnings may be seen but during the Campanian in the Pomeranian segment. During Late Maastrichtian it cannot be excluded in the Holy Cross segment. A model of inversion is questioned as it results from the existing maps of the Upper Cretaceous in the Mid-Polish Trough that have no geodynamic argumentation nor relations to other Mesozoic basins in North- Western Europe well recognized by seismic research.
SUBSIDENCE AND THE PROBLEM OF INCIPIENT INVERSION IN THE MID-POLISH TROUGH BASED ON THICKNESS MAPS AND CRETACEOUS LITHOFACIES ANALYSIS
Summary
Basing on analysis of thickness and facies distribution of the Upper Cretaceous deposits in the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough the authors have stated that the obtained image of the paleotectonic evolution differs from that known from previous papers. Considerable deviations from the principles of paleogeographic and paleotectonic reconstruction found on the maps of the Holy Cross segment of the Mid-Polish Trough (Fig. 1 on the basis of Jaskowiak-Schoeneichowa & Krassowska, 1988; Krassowska [In:] Marek & Pajchlowa, 1997) may cause doubts concerning the interpretation proposals in the area of epigenetic erosion in the central (Kujawy) and northwestern (Pomerania) parts of the Trough. It is highly probable that the interpretation was carried out there in a similar way as it was the case in the Holy Cross segment. In the light of such a situation a reinterpretation is proposed here of those maps (Fig. 2) which may change the conclusions concerning the Cretaceous paleogeography and paleotectonics in the entire area: 1) there is lack of evidence of inversion during Turonian time, on the contrary, an increase of subsidence occurred, 2) a shallowing noted in the Turonian, Coniacian and Santonian sediments in the Pomeranian segment may have resulted from uplift of the southern area of the Baltic Sea rather than from an inversion within the Mid-Polish Trough, 3) a lowering of the southern part of the East European Craton during the Campanian-Maastrichtian times is presumed (the Lublin-Lviv area) which together with the uplift of the southern part of the Baltic Sea suggests a tilt of the European part of the Craton toward the Tethys basins closing at that time 4) signs of an inversion beginnings may be seen but during the Campanian in the Pomeranian segment. During Late Maastrichtian it cannot be excluded in the Holy Cross segment. A model of inversion is questioned as it results from the existing maps of the Upper Cretaceous in the Mid-Polish Trough that have no geodynamic argumentation nor relations to other Mesozoic basins in North- Western Europe well recognized by seismic research.