Wiek ruchów tektonicznych w strefie dyslokacyjnej Poznań-Kalisz, monoklina przedsudecka
Abstract
Strefa dyslokacyjna Poznań–Kalisz (SDP–K) należy do głównych mezozoicznych struktur tektonicznych występujących na obszarze monokliny przedsudeckiej i jest obiektem prac poszukiwawczych za węglowodorami, trwających z różnym nasileniem od połowy lat 70. Obecnie prace te prowadzone są przy użyciu najnowszych technologii, w tym sejsmiki trójwymiarowej. Odcinek między Solcem a Jarocinem został objęty badaniami sejsmicznymi 3D, które wykazały, że strefa ta nie straciła na perspektywiczności. Badania te dostarczyły olbrzymiej ilości danych, które w połączeniu z wynikami dodatkowych otworów wiertniczych z lat 1985–1998 upoważniają do aktualizacji niektórych zagadnień dotyczących budowy geologicznej SDP–K i jej genezy. Jednym z takich zagadnień jest problematyka wieku ruchów tektonicznych, które przyczyniły się do powstania tej strefy. Dla zbadania historii rozwoju tektonicznego SDP–K posłużono się analizą tempa depozycji osadów, wybierając takie rejony, w których odwiercono największą ilość otworów wiertniczych dających się połączyć w linie usytuowane poprzeczne do jej osi. Z uwagi na znaczące upady wastw oraz krzywizny odwiertów miąższości zmierzone w otworach wiertniczych przeliczono na rzeczywiste, po uprzednim zweryfikowaniu i ujednoliceniu litostratygrafii utworów mezozoicznych, głównie środkowego i górnego triasu. Stwierdzono, że inicjacja formowania się SDP–K miała miejsce prawdopodobnie już we wczesnym kajprze, a niewątpliwie w dolnej serii gipsowej. Jej rozwój trwał do schyłku dolnej jury i odbywał się w trzech fazach: dwóch silnych rozdzielonych fazą słabą. Pierwsza faza silna trwała w dolnym kajprze i dolnej serii gipsowej. Ten okres rozwoju dobrze koreluje się z ruchami tektonicznymi fazy labińskiej. Od przełomu piaskowca trzciniastego i górnej serii gipsowej do retyku, względny wzrost subsydencji dna strefy rowowej malał aż do (lokalnie) całkowitego zrównoważenia się z poziomem na obszarach bezpośrednio do niej przyległych. Maksimum rozwoju SDP–K przypadało na dolną jurę (lias), w której to przyrost osadó w w strefie rowowej był około dwukrotnie większy niż na jej flankach. Ten etap historii rozwoju SDP–K można powiązać z ruchami tektonicznymi fazy starokimeryjskiej. THE AGE OF TECTONIC MOVEMENTS IN THE POZNAŃ–KALISZ DISLOCATION ZONE, FORE–SUDETIC MONOCLINE Summary The Poznań–Kalisz Dislocation Zone (SDP–K) is one of the main Mesozoic tectonic structures to be found within the Fore–Sudetic Monocline and it has been to various extent the subject of petroleum exploration since the mid 1970s. Nowadays theexploration is being conducted with the use of the latest technologies, including 3–D seismic. The 3–D seismic surveys in the sector between Solec–Jarocin proved that the zone in question is still prospective. The data brought by the research, together with results from additional wellbores from the year 1985–1998, make it possible to update some question concerning the origin and geological setting of the SDP–K. One of them is the age of tectonic movements that resulted in forming of the zone. In order to trace the SDP–K’s history of tectonic evolution the analysis of sediment deposition rate was used in reference to the areas where boreholes were most numerous and where it was possible to join them in lines transverse to graben zone axis. Because of significant dips of bedding and wellbore deviations, thickness values measured in wellholes were calculated into true lithostratigraphy of Mesozoic rocks, mainly of middle and upper Triassic, had been verified and standarized. It has been established that the initiation of SDP–K is likely to have taken place in Lower Keuper already, undoubtedly in Lower Gypsumkeuper. Its development continued until the end of Lower Jurassic and it consisted of three phases: two intense ones divided by a weak one. The first intense phase took place in Lower Keuper and in Lower Gypsumkeuper. That time interval is related to the movements of Labinian stage. Since the break of Reed Sandstone and Upper Gypsum keuper up to Rhaetian, the relative growth of the graben zone subsidence diminished gradually until it, localy, became even with the level of subsidence of the area adjacent to the SDP–K. Maximum development of SDP–K took place in Lias when the relative growth of sediment in graben zone was about twice as big as in its flanks. This period in the history of tectonic development of the SDP–K may be connected with Early Cimmerian movements.Downloads
Issue
Section
Geochemia, mineralogia, petrologia