Specyfika petrograficzna osadów rzecznych i glacjalnych Przedgórza Sudeckiego
Abstract
Metoda obliczania wskaźników petrograficznych, powszechnie stosowana na Niżu Polskim, okazała się zawodna dla obszaru przedpola Sudetów. Problem stanowią podobieństwa litologiczne skał występujących w Sudetach oraz na ich przedpolu do inwentarza skalnego występującego na tarczy fennoskandskiej, a także w podłożu podkenozoicznym Niżu Polskiego i Morza Bałtyckiego. Trudności w interpretacji wynikają także z kilkukrotnie powtarzającej się redepozycji przez transgredujące lądolody materiału wynoszonego pierwotnie na północ przez rzeki sudeckie i karpackie. Udział materiału lokalnego, tj. sudeckiego lub sudeckiego i karpackiego, w osadach glacjalnych może miejscami wynosić nawet 70%. Materiał lokalny składa się głównie z bardzo dużego udziału kwarcu ostrokrawędzistego pochodzącego z rozpadu skał krystalicznych, jak i kwarcu detrytycznego, średnio i dobrze obtoczonego pochodzącego z paleozoicznych skał osadowych. Występują w nim także skały, których pochodzenie jest trudne lub wręcz niemożliwe do określenie. Zawartość materiału skandynawskiego w czwartorzędowych żwirach rzecznych jest niewielka i przeważnie nie przekracza 10%. Nie odróżnianie materiału skandynawskiego w osadach rzecznych powoduje z kolei ich postarzenie i uznanie za preglacjalne. Z powyższych względów w regionie dolnośląskim należy w miarę możliwości szczegółowo określać nie tylko petrografię żwirów, ale uwzględniać ich proweniencję. Dopiero na tej podstawie można próbować określać pozycję litostratygraficzną zarówno glin lodowcowych, jak i odróżniać osady rzeczne preglacjalne od mezoplejstoceńskich.
PETROGRAPHICAL SPECIFIC OF THE FLUVIAL AND GLACIAL SEDIMENTS OF SUDETIC FORELAND (SW POLAND)
Summary
Themethodwhich correlates tills on the base of petrographic coefficients, used for tills from Polish Lowland, cannot be directly applied in the Sudetic Foreland. Petrographic analysis of tills has several limitations in this area.Many crystalline rocks fromFennoscandiaand from bedrock of the Polish Lowland and the Baltic Sea are very similar to the rocks of Sudety Mts. and Sudetic Foreland. Moreover, gravels deposited by Sudetic rivers many kilometres to the north from mountain range have been also redeposited by Ice Sheets. A content of local Sudetic or Carpatian material in glacial deposits reaches 70%. Poorly rounded quartz grains from local crystalline rocks and well-rounded grains from Palaeozoic sedimentary rocks predominate in local material. There are also rocks that are very difficult or even impossible to classify to one of the groups (local or Scandinavian). Scandinavian material consists less then 10% of Mezopleistocene alluvial gravel and if it will be not correctly identified the deposits could be classified as Eopleistocene or Pliocene. Correct determination of provenance of gravel material is very important for petrographic analysis of till and alluvial deposits in SudeticForland. Only such an analysis which take into account differentiation of local rocks gives us a possibility for lithostratigraphic correlation.
PETROGRAPHICAL SPECIFIC OF THE FLUVIAL AND GLACIAL SEDIMENTS OF SUDETIC FORELAND (SW POLAND)
Summary
Themethodwhich correlates tills on the base of petrographic coefficients, used for tills from Polish Lowland, cannot be directly applied in the Sudetic Foreland. Petrographic analysis of tills has several limitations in this area.Many crystalline rocks fromFennoscandiaand from bedrock of the Polish Lowland and the Baltic Sea are very similar to the rocks of Sudety Mts. and Sudetic Foreland. Moreover, gravels deposited by Sudetic rivers many kilometres to the north from mountain range have been also redeposited by Ice Sheets. A content of local Sudetic or Carpatian material in glacial deposits reaches 70%. Poorly rounded quartz grains from local crystalline rocks and well-rounded grains from Palaeozoic sedimentary rocks predominate in local material. There are also rocks that are very difficult or even impossible to classify to one of the groups (local or Scandinavian). Scandinavian material consists less then 10% of Mezopleistocene alluvial gravel and if it will be not correctly identified the deposits could be classified as Eopleistocene or Pliocene. Correct determination of provenance of gravel material is very important for petrographic analysis of till and alluvial deposits in SudeticForland. Only such an analysis which take into account differentiation of local rocks gives us a possibility for lithostratigraphic correlation.