Historia sylifikacji w piaskowcach kambru z rejonu Wiśniówki w Górach Świętokrzyskich

Abstract

Kambryjskie piaskowce rejonu Wiśniówki (kwarcyty łysogórskie) budują pasmo główne Łysogór. Są to skały silnie scementowane regeneracyjnym spoiwem kwarcowym. Proces sylifikacji zachodził prawdopodobnie w dwóch zasadniczych etapach. I generacja cementu kwarcowego powstała we wczesnym etapie diagenezy (w kambrze) i następnie uległa częściowemu rozpuszczeniu. II generacja tworzyła się na etapie głębokiego pogrzebania skał kambru (w sylurze). Proces ten mógł zachodzić na głęb. ok. 1700 m, w temp. ok. 120oC. W strefach zbrekcjonowania piaskowców kambryjskich szczeliny wypełnione są kwarcem żyłowym. Duża rozpiętość temperatur krystalizacji (97,0oC–168,0oC) wskazuje na wieloetapowość tego procesu. Potwierdzają to obserwacje wielu systemów żył w badaniach katodoluminescencyjnych (CL). Przebieg procesu sylifikacji w piaskowcach z rejonu Wiśniówki jest bardzo podobny do, opisanego wcześniej (Sikorska, 1998), procesu cementacji kwarcowej w piaskowcach kambru z obszaru polskiej części kratonu wschodnioeuropejskiego. SILICIFICATION HISTORY OF CAMBRIAN SANDSTONES IN THE WIŚNIÓWKA AREA, HOLY CROSS MTS (CENTRAL POLAND) Summary Cambrian sandstonesfrom the Wiśniówka area (the Łysogóryquartzites) constitute the Main Łysogóry Range. These are rocks strongly cemented with authigenic quartz. Silicification process progressed in two phases. The first generation of quartz cement originated during early diagenesis (at Cambrian limes) and was subsequently partly dissolved. The second generalian of the quartz cement came into being during deep burial ofCambrian rocks (at Silurian times). The process possibly took place at a depth of ca. 1700 m, at a temperature of ca. 120°C. Brecciated zones of the sandstones show fractures filled with vein quartz. Wide range of its crystallizationtemperature (97°C-168°C) indicates multiphase character of the process. This is confirmed with CL observations mad e in many vein systems found in the sandstones here discussed. The course of silicification events in the Wiśniówka sandstones closely resembles the silicification process described earlier (Sikorska, 1998) from Cambrian sandstones occurring in the Polish part of the East European Craton.