Charakterystyka wypełnień żyłowych w południowo-wschodniej części polskich Karpat (kalcyt, kwarc, bituminy)

Abstract

Wypełnienie żył w obrębie jednostek tektonicznych Karpat w południowo-wschodniej części obszaru Polski stanowią kwarc, kalcyt i bituminy. Kwarc ma charakter "diamentów marmaroskich". Zawiera szereg inkluzji fluidalnychwęglowodorowych (o składzie od metanu po lekkie ropy) i roztworów wodnych. Charakteryzuje się składem izotopowym średnio ok. +22,3‰ (δ18 OSMOW), co wskazuje na skład izotopowy paleofluidu w zakresie od +5 do +10‰, przyjmując średnią temperaturę homogenizacji inkluzji wodnych jako temperaturę krystalizacji. Kalcyt ma skład dość jednolity o zawartości CaO od 47,4 do 48,7%, TiO2 od 0,1 do 0,2 % i MnO od 0,091 do 0,15%. Zawartość Sr, podobnie jak Zr, jest nieco wyższa w kalcycie w płaszczowinie śląskiej w stosunku do strefy dukielskiej. Badania izotopowe wykazują dla kalcytu wartości δ13 CPDB od - 3,05 do -0,35‰ i δ 18OPDB w przedziale od 7,56 do 9,38‰ . Substancja organiczna jest zróżnicowana i obejmuje m.in. antraksolit. Badania geochemiczne wykazują wysokie wartości współczynnika wodorowego w stosunku do (H/C)at i niskie wartości δ 13CPDB (kerogen) w zakresie od 27,2 do 27,4‰. Wartości Ro mieszczą się w polu pomiędzy 0,5% a 1,35%. Minerały żyłowe krystalizowały z fluidów mieszanych wodno-węglowodorowych. Kalcyt jest najwcześniejszy w sekwencji. Kwarc i bituminy są późniejsze. CHARACTERISTIC FEATURES OF VEIN FILLINGS IN THE SOUTHEASTERN PART OF THE POLISH CARPATHIANS (CALCITE, QUARTZ, BITUMENS) Summary Quartz, calcite and bitumens occur in veins within the Carpathian tectonic units in the south easternmost part of Poland. Quartz has a character of the „Marmarosh diamonds”. This contains various fluid inclusions of hydrocarbon type (from methane to light oils) and aqueous type. The δ18OSMOW of quartz averages +22.3‰), which points up to a paleofluid with the composition varying from +5 to +10‰, assuming an average homogenization temperature of aqueous inclusions as the temperature of crystallization. The calcite displays a uniform content of CaO varying from 47.4 to 48.7%, TiO2 from 0.1 to 0.2%, and MnO from 0.091 to 0.15%. Both Srand Zr are slightly higher in the Silesian unit compared to the Dukla zone. The isotope studies show the δ 13CPDB for calcite varies from –3.05 to –0.35‰, whereas δ 18OPDB from –7.56 to 9.38‰. The organic matter is diversified and includes anthraxolite. The geochemical studies the elevated hydrogen factor in relation to (H/C)at and the low δ 13C (kerogen) in the range of –27.2 to –27.4‰. The Ro values lie between 0.5% and 1.35%. The vein minerals have crystallized from the mixed aqueous-hydrocarbon fluids. Genetically, the calciteisthe earliest in the sequence. This was followed by the quartz and bitumens.