Holoceńskie osady wapienne: właściwości i chemizm żelu, skład części płynnej i suchej

Abstract

Holoceńskie osady jeziorne: kreda i wapienna gytia są żelem, charakteryzującym się małą gęstością i dużą zawartością wody, średnio 54 i 60% wag. Woda w tych osadach jest w różnym stopniu zmineralizowana. Mineralizacja wynosi przeciętnie ok. 500 mg/dm3, ale w skrajnych przypadkach może dochodzić do 10 000 mg/dm3. Główną rolę odgrywa siarczan wapnia, drugoplanową - chlorek sodu. Głównymi składnikami stałymi są: niskomagnezowy, mikrokrystaliczny kalcyt oraz fitogeniczna substancja organiczna. Ubocznym nośnikiem CaCO3 i substancji organicznej są muszelki ślimaków i małży. Istotnym składnikiem jest siarczek żelaza. Występuje on w kredzie przeciętnie w ilości 0,5% sm i w wapiennej gytii - 1% sm, a maksymalnie - 7,2% sm. Ponadto siarka występuje w gipsie, siarkowodorze, substancji organicznej i jako pierwiastkowa. Stałym składnikiem akcesorycznym są organiczne związki żelaza i rzadko występujący goethyt oraz SiO2 obecny w detrytycznym kwarcu i/lub okrzemkach. Nie stwierdzono natomiast poza spągową warstwą marglu, obecności minerałów ilastych. HOLOCENE CARBONATE SEDIMENTS: PROPERTIES AND CHEMISTRY OF GEL, COMPOSITION OF LIQUID AND SOLID COMPONENTS Summary The examined Holocene lacustrine sediments, i.e. chalk and lime gytja, consist of gel, which is characterized by low density and a large content of water averaging 54–60 per cent by weight. Water contained in these sediments is differently mineralized. The average mineralization is about 500 mg/dm3, in some places reaching even 10 000 mg/dm3. The main component of mineralized water is calcium sulfate, whereas sodium chloride plays a secondary role. The main components of Holocene lacustrine sediments are: low-magnesium, microcrystalline calcite and phytogenic organic matter. Minor carriers of CaCO3 and organic matter are gastropod and pelecypod shells. Iron sulfide is another important component of these sediments. In general, the chalk examined contains 0.5% (dry mass) of iron sulfide, whereas carbonate gytja — 1%. The maximum concentration of iron sulfide is 7.2%. Sulfur also occurs in gypsum, hydrogen sulfide, organic matter and as a native element. Constant accessory components are represented by iron organic compounds, and subordinate goethite and SiO2, which can be found in detrital quartz and/or in diatoms. Clay minerals are present only at bottom of marls.