Paleogeografia basenów Małopolskiej Prowincji Naftowej w mezozoiku i kenozoiku na tle ewolucji obszaru wokółkarpackiego

Abstract

Odtworzono mezozoiczno-kenozoiczną paleogeografię i ewolucję basenów naftowych w obszarze wokół karpackim w nawiązaniu do tektoniki płyt i pozycji głównych elementów skorupy badanego obszaru w globalnym układzie odniesienia. W wyniku mezozoicznych ryftów wzdłuż północnej krawędzi oceanu Tetydy powstało szereg basenów typu oceanicznego, takich jak Meliata i basen pieniński. Ocean alborańsko-liguryjsko-pieniński powstał w wyniku oddzielenia się Gondwany i Laurazji jako fragment tektonicznego sytemu rozpadu Pangei. W okresie od późnej jury do wczesnej kredy rozwinął się ryft Karpat zewnętrznych. Na przełomie kredy i paleocenu nastąpiło zamknięcie basenu pienińskiego pasa skałkowego. W okresie od eocenu do wczesnego miocenu terrany Adri-Alkapy i Karpat wewnętrznych kontynuowały ruch w kierunku północnym, a ich kolizja z płytą euroazjatycką doprowadziła do powstania pryzmy akrecyjnej Karpat zewnętrznych i basenu przedgórskiego. Pod koniec miocenu środkowego uformowały się ostatecznie nasunięcia Karpat Zachodnich, podczas gdy w Karpatach Wschodnich ruchy te przetrwały do końca pliocenu. MESOZOIC-CENOZOIC PALEOGEOGRAPHY OF THE MAŁOPOLSKA OIL PROVINCE VERSUS EVOLUTION OF THE CIRCUM-CARPATHIAN REGION Summary The Mesozoic-Cenozoic paleogeography and evolution of circum-Carpathian hydrocarbon basins was reconstructed in relation to plate tectonics and major tectonic elements of the studied area within the global framework. The Mesozoic rifting events resulted in the origin of oceanic type basins like the Meliata and the Pieniny along the northern margin of the Tethys. Separation of Eurasia from Gondwana formed the Alboran-Ligurian-Pieniny Ocean as a part of the Pangean tectonic system breakup. During the Late Jurassic–Early Cretaceous, the Outer Carpathian rift developed. In the latest Cretaceous–earliest Paleocene the Pieniny Ocean was closed. During Eocene–Early Miocene time, Adria-Alcapa terranes tended to move northward. Their oblique collision with the North European plate led to forming an accretionary wedge of the Outer Carpathians and the foreland basin. The formation of West Carpathian thrusts was completed by middle Miocene time, whereas in the Eastern Carpathians the thrust front was still progressing eastward.