O genezie zgorzeli bazaltowej
Abstract
W artykule usystematyzowano podstawowe informacje na temat zgorzeli bazaltowej, przedstawiono rozwój poglądów na genezę zgorzeli oraz zaprezentowano najnowsze poglądy dotyczące tego problemu. Jak się wydaje zjawiska zgorzelowe są wywoływane przez nierównomierne rozmieszczenie drobnych kryształków analcymu tworzących się z resztkowego stopu w końcowej fazie krystalizacji. Związane z tym naprężenia powodują powstanie submikroskopowych spękań i szczelinek, a następnie również dysjunkcji widocznych makroskopowo, powodujących zniszczenie spójności skały. Wypełnianie ich przez minerały wtórne wzmaga tempo dezintegracji skały. Na te zjawiska nakładają się dodatkowo procesy wietrzeniowe, a w niektórych przypadkach destrukcyjne oddziaływanie flory.
ON THE ORIGIN OF BASALTIC SUNBURN
Summary
The article systematizes basic knowledge on basaltic sunburn, summarizes history of concepts on the origin of this phenomenon, and presents synthesis of the most recent achievements in this field. The sunburn phenomenon seems to have been resulted from uneven distribution of fine analcime crystals formed from a residual alloy in a final phase of crystallization. The related stresses led to subsequent formation of submicroscopic cracks and fissures followed by macroscopic disjunctions, which brought about destruction of rock coherence. The disjunction fills, composed of secondary minerals, intensify a rate of rock disintegration. These phenomena are additionally accompanied by weathering processes, and in some cases also by a destructive influence of flora.
ON THE ORIGIN OF BASALTIC SUNBURN
Summary
The article systematizes basic knowledge on basaltic sunburn, summarizes history of concepts on the origin of this phenomenon, and presents synthesis of the most recent achievements in this field. The sunburn phenomenon seems to have been resulted from uneven distribution of fine analcime crystals formed from a residual alloy in a final phase of crystallization. The related stresses led to subsequent formation of submicroscopic cracks and fissures followed by macroscopic disjunctions, which brought about destruction of rock coherence. The disjunction fills, composed of secondary minerals, intensify a rate of rock disintegration. These phenomena are additionally accompanied by weathering processes, and in some cases also by a destructive influence of flora.