Struktury czy tekstury rud?

Abstract

Artykuł ma charakter dyskusyjny. Autor po analizie najważniejszej obowiązującej literatury z zakresu dyskutowanego problemu wnioskuje wprowadzenie zmian w stosowaniu nazewnictwa struktur i tekstur zarówno w rutynowych opisach złożowych, w trakcie badań rud i minerałów kruszcowych, jak również w toku nauczania dydaktycznego. Założeniem jest przyjęcie do stosowania w polskiej literaturze specjalistycznej pojęcia; "struktura" i "tekstura" według następującego klucza: "megastruktura" - dla określenia rozmieszczenia ciał rudnych, widocznych w przekrojach pionowych i w planie złoża, "makrostruktura" - dla scharakteryzowania skupień kruszców w skali ociosu wyrobiska górniczego na powierzchni kilkuset metrów kwadratowych, "mezostruktura" - na użytek opisu rozmieszczenia kruszców w próbce na powierzchni zgładu i "mikrostruktura" - dla podobnego zjawiska obserwowanego w preparacie polerowanym, pod mikroskopem kruszcowym. Tak przyjęta nomenklatura pozwala opisywać i charakteryzować podobne przejawy; czyli - sposób rozmieszczenia minerałów kruszcowych w skale lub ciał rudnych w złożu, zróżnicowane tylko skalą obserwacji - od rozmiarów złożowych do mikroskopowych. Dotychczasowe pojęcie "tekstura" odnosiłoby się natomiast do określenia kształtu, wielkości i wzajemnych stosunków pomiędzy składnikami rudy, z możliwym stosowaniem pojęć dodatkowych , jak "mega, czy mikroziarna". Tak przyjęta propozycja nie wymaga także pamiętania o konieczności tłumaczenia, w razie potrzeby, polskiego "struktura czy tekstura" odpowiednio na angielskie "textures, structures" i odwrotnie. Z powyższego wynika wniosek, że prawidłowa nazwa na przykład rozdziału pracy traktującego o tych zagadnieniach w opisach złożowych i w dyskusji genetycznej powinna wówczas brzmieć - tekstury kruszców (minerałów kruszcowych) i struktury rud. Dyskutowana w artykule problematyka ilustrowana jest fotografiami pokazującymi przykładowe, według nowo przyjętej nomenklatury, struktury rud i tekstury kruszców złóż miedzi na monoklinie przedsudeckiej oraz złóż cynku i ołowiu obszaru śląsko-krakowskiego. ORE STRUCTURES OR TEXTURES? Summary The paper proposes changes in Polish nomenclature concerning ore structures and textures to be implemented in describing the mineral deposits, as well as in teaching. The proposal urges the following usage of principal terms in the technical literature: “megastruktura” (“megastructure”) for distribution of ore bodies visible in vertical sections and in a map of a deposit; “makrostruktura” (“macrostructure”) — for mineral accumulations in the range of hundreds square meteres, in the delf scale; “mezostruktura” (“mesostructure”) — for description of distribution of ore minerals on the surface of hand specimen section; and “microstructure” for the same pattern observed in polished section under the ore microscope. Such a terminological usage enables description and characterization of similar phenomena — distribution patterns of ore minerals within the rock or ores within the deposits — in various scales, from regional to microscopic. Current term “tekstura” (texture) would pertain to shape, size and patterns of particular ore constituents, with possible usage of additional terms, like “mega-“ or “mikroziarna” (“mega-“ and “micrograins”, respectively), etc. Such a proposed scheme makes it also easier to translate Polish terms into English and vice versa. Thus proper title of relevant chapter in a deposit description or discussion of its origins should be “Textures of ore minerals and ore structures”. The terminology discussed in the paper is illustrated with photographic examples of ore structures and textures of ore minerals in the copper deposits in the Fore-Sudetic Monocline and Zn-Pb ores in the Silesia–Cracow area.