Formy osadu w strefie zmywu i najpłytszego przybrzeża na przykładzie wybrzeża Bałtyku między Mrzeżynem i Dźwirzynem

Abstract

W czasie prowadzenia obserwacji stan Bałtyku, przy słonecznej pogodzie, wahał się między 0 a 3, co odpowiadało wiatrom o prędkości od 0,0­0,5 m/s (cisza) do 5,3­7,4 m/s (wiatr umiarkowany). Formy osadu generowane w strefie zmywu oraz przylegającym bezpośrednio do niej pasie przybrzeża najlepiej można było obserwować w czasie spokojnego morza (0­1), tzn. przy powiewach nie przekraczających prędkości 1,7 m/s. W tych warunkach powstawało wiele drobnych, najczęściej nietrwałych struktur, których genezę na stoku plaży można wiązać z erozyjno-akumulacyjną działalnością zmywu wstępującego i powrotnego, a w strefie przybrzeża z działalnością małych (oscylacyjnych lub translacyjnych) fal i słabych prądów wzdłużbrzegowych. W pracy tej, ze strefy zmywu, opisane zostały: lineacja prądowa, wałki falowe, ślady kropel, różne odmiany bruzd ściekowych i śladów opływania, a także bąble pogazowe. Ze strefy przybrzeża, natomiast opisano różne typy ripplemarków i poziomy bruku falowego. Praca zawiera także ciekawe przykłady erozji, występującego w obszarze badań pokładu torfu, w formie nisz erozyjnych powstających na poziomie dna przybrzeża i mis erozyjnych (eworsyjnych?) tworzących się na jego powierzchni. Nieustanne falowanie na granicy brzegu i przybrzeża ma ogromny wpływ na różnorodność i zmienność tworzących się tutaj form osadu. Każda następna fala docierająca do brzegu pozostawia na piasku swoisty "autograf". W związku z tym, bez względu na fakt czy opisane formy rozpoznajemy w osadach kopalnych , czy we współczesnych są one bardzo dobrymi wskaźnikami środowiska sedymentacji. FORMS OF SEDIMENT IN THE SHALLOW NEARSHORE AND SWASH ZONE — AN EXAMPLE FROM THE BALTIC COAST BETWEEN MRZEŻNO AND DŹWIRZYNO (NORTHERN POLAND) Summary The studies were carried out during sunny weather when the Baltic Sea state varied from 0 to 3, which corresponded to the wind force from 0.0–0.5 m/s (calm) to 5.3–7.4 m/s (moderate wind). Sediment forms generated in the swash zone and adjacent belt of the nearshore could be best observed when the sea was calm (0–1), i.e. when gusts of wind did not exceed 1.7 m/s. Under such conditions a certain number of small and usually undurable forms were generated. Their formation on the beach slope can be explained in terms of erosional and accumulative action of swash and backswash while their presence in the nearshore relates to the action of small waves (oscillatory or translatory) and weak longshore currents. The paper describes several forms from the swash zone, e.g. current lineation, swash marks, drop imprints, crescent marks, rill marks, air-escape pits. Some other forms, such as different types of ripple marks and wave pavements, were described from the nearshore. Also, unusual examples of the erosion of a peat seam (present in the study area) as erosion cavities and evorsion (?) bowls are discussed. Constant waving between the shore and the nearshore has a strong influence on the diversity and variety of sediment forms originated in this zone. Every next wave that reaches the shore leaves some sort of „imprint” on the sand. That is why, no matter whether the described forms are recognized in rocks or in contemporary sediments, they are very good indicators of sedimentary environment.