Rekonstrukcja tempa migracji bocznej koryta rzeki Małej Panwi na podstawie datowań kłód i drzew

Abstract

Równinę zalewową Małej Panwi porastają głównie sosny (Pinus sylvestris). Podczas wezbrań dochodzi do podcinania brzegów rzeki w wyniku czego drzewa są obalane do koryta, gdzie zalegają jako kłody. Sosny porastające równinę zalewową zostały nasadzone. Rosną one w jednakowych odległościach względem siebie, dzięki temu można wyznaczyć powierzchnię erodowanej równiny zalewowej przypadającą na obalenie jednego drzewa. Konstrukcja lokalnej skali dendrochronologicznej pozwoliła datować kłody sosnowe zalegające w korycie rzecznym. Znając ich wiek i powierzchnię erodowanej równiny zalewowej przypadającą na obalenie jednej sosny, można obliczyć tempo migracji bocznej koryta. Wyniki obliczeń z dwóch stanowisk wykazały iż wynosi ono 0,05­0,15 m /rok. Innym sposobem rekonstrukcji tempa migracji bocznej koryta rzeki jest wnioskowanie oparte na oznaczaniu wieku drzew porastających różnowiekowe poziomy łach meandrowych. Poziomy te są porastane głównie przez olchy (Alnus glutinosa, Alnus incana). Najstarsze drzewa w obrębie każdego poziomu dostarczają informacji o jego minimalnym wieku, co pozwala rekonstruować tempo migracji bocznej koryta. Wyniki obliczeń z dwóch stanowisk wykazały iż wynosi ono 0,47­1,07 m /rok. RECONSTRUCTION OF LATERAL MIGRATION RATE OF THE MAŁA PANEW RIVER BED BASED ON COURSE WOODY DEBRIS AND TREE DATING (SW POLAND) Summary The flood plain of the meandering Mała Panew River is covered primarily with the tree genus Pinus sylvestris. During high discharges these trees fall into the river bed because of cutting its banks. The fallen trees (CourseWoody Debris – CWD) enable to measure the rate of bank erosion. The pines covering the flood plain were planted. They grow at equal distances from each other. When a tree falls into the river bed, information is obtained as for the extent of flood plain erosion. Construction of the local dendrochronological scale allows to date CWD in the river bed. If the age of CWD and the surface of eroded flood plain taken up by one fallen tree is known, the rate of lateral migration can be calculated. The results obtained from two sites were 0.05–0.15 m/one year. The other way of reconstruction of lateral migration is dating of trees growing on varying in age levels of meandering bars. These levels are covered primarily with the tree genera Alnus glutinosa, Alnus incana. The oldest trees within every level give information about the minimum level age allowing to reconstruct the rate of lateral migration. The value obtained for two sites of the Mała Panew River was 0.47–1.07 m/one year.