Tektonika Kotliny Orawsko-Nowotarskiej — wyniki kompleksowej analizy danych grawimetrycznych i geoelektrycznych

Abstract

Analiza danych geologicznych oraz wyników badań elektrooporowych i modelowania grawimetrycznego w rejonie Kotliny Orawsko-Nowotarskiej umożliwiła zidentyfikowanie w podłożu kotliny szeregu uskoków zrzutowych i zrzutowo -przesuwczych, które tworzą plan strukturalny dwóch zapadlisk tektonicznych, wypełnionych osadami neogeńsko-czwartorzędowymi. Uskoki zidentyfikowane w podłożu i obrzeżeniach Kotliny Orawsko-Nowotarskiej należą do dwóch systemów. Pierwszy z nich, to system uskoków podłużnych, równoległych do regionalnych kierunków strukturalnych. We wschodniej części terenu uskoki te mają kierunki W-E, natomiast w części zachodniej stopniowo zmieniają kierunek na SW - zgodnie z wygięciem pienińskiego pasa skałkowego. Drugą grupę stanowią dwa zespoły uskoków o kierunkach NNW-SSE rzadziej NE-SW, które tworzą sprzężony i komplementarny system uskokowy. Uskoki te są skośne do regionalnych kierunków strukturalnych i często kontynuują się w głąb jednostki magurskiej. Stwierdzono, że współczesny zasięg kotliny, wyznaczony w oparciu o kryteria morfologiczne jest większy niż zasięg neogeńskich zapadlisk tektonicznych określony badaniami geofizycznymi. Obecnie w podłożu wyraźnie wyodrębniają się dwa zapadliska tektoniczne. Zapadlisko orawskie, w którym podłoże występuje na głębokości od -500 do -300 m n.p.m. oddzielone jest od zapadliska nowotarskiego elewacją starszego podłoża fliszowego, które na odcinku Rogoźnik-Ludźmierz podniesione jest na wysokość 570 m n.p.m. Plan strukturalny podłoża wskazuje, że powstanie obu depresji musiało nastąpić jeszcze w warunkach regionalnej kompresji. Lewoskrętny ruch przesuwaczy wzdłuż dyslokacji związanych z północną krawędzią pasa skałkowego w powiązaniu z nieregularnym przebiegiem ich powierzchni spowodował powstanie dwóch stref transtensyjnych, które ostatecznie przyczyniły się do powstania orawsko-nowotarskiego basenu sedymentacyjnego. W pracy przedstawiono genezę i kolejne etapy rozwoju tego basenu, który powstał w miocenie i rozwijał się z różnym tempem przynajmniej do interglacjału wielkiego. TECTONICS OF THEORAVA–NOWY TARG BASIN—RESULTS OF THE COMBINED ANALYSIS OF THE GRAVITY AND GEOELECTRICAL DATA Summary. The analysis of geological data, together with the results of resistivity surveys and gravity modelling within Orava–NowyTarg Basin region, enabled identification of a number of faults forming structural framework of two depressions filled with Neogeneand Quaternary sediments. Two system of faults were distinguished in the basement and at the edges of Orava–NowyTarg Basin. The first system consists of longitudinal faults which are parallel to the regional structural directions. Direction of these faults is W–E in the eastern part of the basin, whereas in the western part it gradually changes to NE–SW, in concordance with the bending of the PieninyKlippen Belt. The second system consists of faults of the NNW–SSE direction that are dominant along the northern edge of the basin and faults of the NE–SWstriking, which are rarely found in the surveyed area. These faults are oblique to the regional structural directions and often continue into the Magura unit. The analysis of the faults pattern in the basement of the basin shows that its present extent, derived from morphological criteria is larger than the extent of the Neogene tectonic depressions, as defined by geophysical surveys. At present two tectonic depressions in the basement can be distinctly defined. The Orava depression, where the basement is located at the depth of 500–300 m b.s.l., is separated from the NowyTarg depression by an elevation of the older flysch basement, which reaches the height of 570 m a.s.l. along the Rogoźnik–Ludźmierz line. A structural plan of the basement suggests that both depressions had to form under the conditions of the regional compression. Sinistral movement along releasing double bend has caused a local change in the transpression regime and origin of the initial sedimentary basins. The paper presents the origin and successive development stages of the initial basin, which was formed in the Miocene and developed, at varying speed, at least till the Quaternary.