Dodatnie anomalie izotopów promieniotwórczych 238U, 232Th i 40K w strefie paleozoicznego uskoku mójczańskiego w Górach Świętokrzyskich -

Abstract

W pracy zaprezentowano wyniki badań geologiczno-strukturalnych, morfologicznych i chronostratygraficznych. Wyniki te wskazują na neotektoniczną i współczesną aktywność waryscyjskiego, odwróconego uskoku mójczańskiego, położonego pośród trzonu paleozoicznego Gór Świętokrzyskich w północnej, brzeżnej strefie antyklinorium chęcińsko-klimontowskiego. Stwierdzono, że w osadach przypowierzchniowych bezpośredniej strefy uskokowej występuje podwyższona (nawet pięciokrotnie) koncentracja izotopów 238U, 232Th i 40K względem ich przeciętnych wielkości notowanych w podobnych osadach regionu świętokrzyskiego i Polski. Ta koncentracja naturalnych radionuklidów ma związek z wodami juwenilnymi lub reliktowymi, przenikającymi ku powierzchni systemem odnawianych neotektonicznie i współcześnie głębokich szczelin uskokowych. Sformułowano także przypuszczenie, że mineralizacja wody pierwiastkami zarejestrowanych izotopów zachodziła poniżej powierzchni morfologicznej w głębokiej strefie młodopaleozoicznych intruzji magmy diabazowej i lamprofirowej. Zasugerowano ponadto potrzebę przemyślenia, czy dodatnie anomalie promieniotwórcze w osadach detrytycznych ponad starymi uskokami, mogą być, obok metod klasycznej identyfikacji, dodatkowym wskaźnikiem przemawiającym za ich młodą i współczesną reaktywacją. ANOMALIES IN CONCENTRATIONS OF THE 238U, 232TH, 40K RADIONUCLIDES IN THE PALAEOZOIC MÓJCZA FAULT ZONE FROM THE HOLY CROSS MOUNTAINS (CENTRAL POLAND) Summary All the morphological, stratigraphical, and structural geology studies seem to indicate a neotectonic and Recent tectonic activity of the VariscanMójcza reverse fault from the Palaeozoic core of the Holy Cross Mountains,a marginal zone of the Chęciny–Klimontów anticlinorium. In the subsurface sediments of the very fault zone, the concentrations of the 238U, 232Th, 40K radionuclides are higher, even five times, than the average concentrations in the coeval strata from the Holy Cross Mountains and Poland. These concentrations of radionuclides seem to be connected with juvenile or relic waters migrating toward the Earth surface through a system of deep fault fissures rejuvenated due to neotectonic and Recent tectonic activity. Enrichment in concentrations of the radionuclides is suggested to have occurred in the deep zone of the Late Palaeozoicdiabase and lamprophyre intrusions. The results raise a question whether positive anomalies (enrichment) in concentrations of radionuclides in terrigenous sediments near ancient faults might be a new evidence, apart from classical ones, for the Recent reactivation of faults.