Ocena macierzystości i potencjału naftowego utworów jury środkowej południowo-wschodniej Polski

Abstract

Utwory doggeru w Polsce południowo-wschodniej występują w trzech strefach – Krakowa–Brzeska, Tarnowa i Rzeszowa. Analiza geochemiczna tych utworów wykazuje niską zawartość rozproszonej materii organicznej 0,2–0,6 % wag., ze znaczącym przyrostem w strefie rzeszowskiej do 3,8 % wag. Najwyższe zawartości materii organicznej, do 15,7 % wag. w profilu odwiertu Tarnawa–1 są związane z obecnością substancji węglistej w postaci lamin i soczewek. Materia organiczna utworów jury środkowej ma charakter mieszany — kerogen typu II/III w strefie Kraków–Brzesko i w strefie Tarnowa oraz lądowy — kerogen typu III w strefie rzeszowskiej. Stopień dojrzałości kerogenu, określony temperaturą Tmax, kwalifikuje skały macierzyste doggeru strefy Kraków–Brzesko i strefy Tarnowa jako niedojrzałe do generowania węglowodorów, a strefy Rzeszowa lokuje je w przedziale generacyjnym początku okna ropnego. Z tego względu modelowanie potencjału generacyjnego wykonano jedynie dla profilu doggeru strefy rzeszowskiej. Wykazano, że dojrzałość termiczna materii organicznej i kinetyczna transformacja kerogenu nie spowodowała wytworzenia znaczącego potencjału generacyjnego i osiągnięcia progu ekspulsji węglowodorów. Warunki efektywnej ropotwórczości utworów doggeru wymagają ich pogrążenia rzędu 5000 metrów, ze względu na niski gradient termiczny nasuniętego fliszu karpackiego. W tej sytuacji rozpoznane górnokredowe i górnojurajskie akumulacje naftowe podłoża zapadliska przedkarpackiego mogły być zasilane od głęboko pogrążonych doggerskich skał macierzystych. EVALUATION OF SOURCE ROCK AND PETROLEUM POTENTIAL OF MIDDLE JURASSIC STRATA IN THE SOUTH-EASTERN PART OF POLAND. Summary The Middle Jurassics strata in the SE Poland occur on the Kraków–Brzesko, Tarnów and Rzeszów areas. It follows from the organic geochemical analysis of the Dogger strata have a low organic matter content 0.2 to 0.6% wt., to significantly increase in the Rzeszów area up to 3.8%wt. The highest organic matter contents, up to 15.7%wt. in the well Tarnawa-1 is connected with the presence of lamines and lenses of carbonaceous organic matter. Middle Jurassic organic matter is of mixed type – kerogen II/III in the Kraków–Brzesko and Tarnów areas, and terrestrial – kerogen type III in the Rzeszów area. The Dogger source rocks in the Kraków–Brzesko and Tarnów areas are immature. In the Rzeszów area they are qualified at the beginning of oil window generation. Therefore, the generation potential was modelled in reference only to the Middle Jurassic profile in the Rzeszów area. The thermal maturity of organic matter and kinetic transformation of kerogen did not produce a significant generation potential and did not cross threshold of hydrocarbon expulsion. To obtain good conditions for hydrocarbon generation within the Middle Jurassic strata, they should be buried below 5000 meters due to the low thermal gradient of the overthrusted Carpathian Flysch. In such situation, the deep buried Dogger source rocks could supply the recognised Upper Cretaceous and Upper Jurassic oil accumulations of the Carpathian Foredeep basement.