Geologiczne warunki występowania chryzoprazu i pokrewnych kamieni ozdobnych w masywie Szklar (Dolny Śląsk)

Abstract

Badania geologiczne przeprowadzone na obszarze wzgórza Szklana Góra, stanowiącego centralną część masywu serpentynitowego Szklar, wykazały, że wzbudzająca od wieków duże zainteresowanie mineralizacja chryzoprazowo-opalowo-chal-cedonowa jest genetycznie związana ze zwietrzeliną serpentynitową, występującą na całym masywie w formie pokrywy o nieregularnej miąższości. Najczęstszym miejscem występowania tej mineralizacji są strefy zwietrzeliny położone na skłonach i w częściach centralnych nieckowatych obniżeń w podłożu pokrywy zwietrzelinowej. Wymieniona mineralizacja jest bardzo nieregularna pod względem miejsca występowania, formy i wielkości skupień minerałów, ich rodzaju i jakości, a także pod względem ich ilościowego występowania. Zwietrzeliną serpentynitowa jest zróżnicowana na kilka odmian. Skupienia minerałów chalcedonowo-opalowych najczęściej napotykane są w zwietrzelinie serpentynitowej ziemistej, barwy żółtordzawej i czerwono-brunatnej, o zachowanej strukturze skały pierwotnej. Chryzopraz natomiast występuje również w tej odmianie zwietrzeliny serpentynitowej, ale cechującej się dodatkowo podwyższoną zawartością niklu. Badania terenowe i analiza znanych dotąd materiałów geologicznych pozwoliły określić niektóre przesłanki występowania skupień chryzoprazu i pokrewnych kamieni ozdobnych w masywie Szklar. Przesłankami tymi są: rodzaj zwietrzeliny serpentynitowej, jej miąższość, ukształtowanie powierzchni spągowej pokrywy zwietrzelinowej oraz stopień koncentracji niklu w zwietrzelinie serpentynitowej. Opierając się na tych przesłankach wskazano 5 obszarów perspektywicznych występowania chryzoprazu i pokrewnych kamieni ozdobnych, położonych w centralnej części masywu Szklar.Geological setting of the occurrence of chryzoprase and related gem-stones in the Szklary Massif, Lower SilesiaAbstract Field analysis of the weathering cover in the serpentinite Szklary Massif has revealed some prospects as to the occurrence of chrysoprase and related gem-stones in the region. Important properties of serpentinite waste, which control the formation of the gem-stones within it, include: the type and thickness of the waste, the morphology of the waste basal surface, and the concentration rate of nickel within the waste. On the basis of these physical/chemical attributes, five distinct sub-regions have been indicated in the central part of the Szklary Massif as being prospective from the point of view of the gem-stone occurrences.