Mineralizacja kruszcowa w utworach karbońskich podłoża monokliny przedsudeckiej

Abstract

Stosując metody optyczne, termobarogeochemiczne, rentgenowskie i inne zbadano pod kątem mineralogiczno-petrograficznym utwory karbońskie (49 profilów wiertniczych) podłoża monokliny przedsudeckiej. W badanych skałach karbońskich stwierdzono powszechność wystąpień minerałów kruszcowych. Minerały te nie stanowią na ogół większych nagromadzeń, lecz drobne skupienia występujące głównie w formie wpryśnięć, nalotów, „pseudożyłek", żyłek właściwych, impregnacji i konkrecji w skałach karbońskich. Wyróżniono szereg typów genetycznych wystąpień minerałów kruszcowych, z których najistotniejszym jakościowo i ilościowo jest mineralizacja pomagmowo-hydrotermalna. W żyłkach hydrotermalnych zidentyfikowano 26 minerałów kruszcowych, powstałych w wynika bezpośredniej krystalizacji z płynów hydrotermalnych lub ich przebudowy w związku ze zmianą chemizmu środowiska oraz 10 minerałów hipergenicznych i 12 minerałów niekruszcowych. Na podstawie szczegółowej analizy utworów hydrotermalnych, wzajemnych stosunków minerałów kruszcowych i niekruszcowych, rozpoznanych minerałów wskaźnikowych i badań termobarogeochemicznych przeprowadzono rekonstrukcję warunków mineralizacji. W obrębie mineralizacji pomagmowo-hydrotermalnej wyróżniono dwie paragenezy mineralne: I - wysokich i średnich temperatur z trzema współwystępującymi asocjacjami minerałów kruszcowych (A, B, C), II - niskich temperatur z dwiema asocjacjami minerałów kruszcowych (D, E). Na podstawie związków mineralizacji hydrotermalnej z mikrotektoniką waryscyjską i braku kontynuacji jej w utworach czerwonego spągowca wyciągnięto wniosek o waryscyjskim wieku opisanej mineralizacji, upatrując źródła płynów hydrotermalnych w waryscyjskich intruzjach granitowych i porfirowych. Uzyskane wyniki badań, jak i głębokość zalegania utworów karbońskich pozwalają w znacznym stopniu wykluczyć możliwość znalezienia w ich obrębie złóż kruszców o znaczeniu przemysłowym, na obszarze zachodniej i środkowej części monokliny przedsudeckiej. Pewne perspektywy istnieją we wschodniej części monokliny, gdzie za rokujący możliwości poszukiwawcze typ genetyczny uznano mineralizację hydrotermalną. Biorąc pod uwagę powszechność wystąpień w utworach karbońskich różnych genetycznie typów nagromadzeń minerałów kruszcowych, uwzględniając przesłanki dotyczące pierwotnej miąższości i zasięgu występowania utworów karbońskich, wskazano na rolę erozji utworów karbońskich, jako ewentualnego źródła metali, w pewien sposób przyczyniającego się do powstawania cechsztyńskich złóż miedzi.Ore mineralization in the basement Carboniferous rocks of the Fore-Sudetic Monocline (SW Poland)Abstract Carboniferous rocks occurring in the basement of the Fore-Sudetic Monocline were investigated mineralogically and petrographically by means of optic, thermobarogeochemical, X-ray, and others methods. Ore minerals are ubiquitous in these rocks. They usually appear in form of fine inclusions, „pseudo-veins", proper veinlets, impregnations, and concretions. The studied ore minerals represent several genetic types of which postmagmatic-hydrothennal mineralization is the most significant. The hydrothermal veins contain 26 ore minerals crystallising directly from hydrothermal fluid or resulting from their reconstitution owing to changes in the environment chemistry, 10 hipergenic minerals, and 12 non-ore ones. The conditions of mineralization were reconstructed on a basis of detailed analysis of hydrothermal deposits, interrelationships of ore and non-ore minerals, recognised index minerals, and thermobarogeochemical investigations. Two mineral paragenesis were found in the postmagmatic-hydrothermal deposits: the first representing high and medium temperatures and characterised by three (A, B. C) co--existing associations of ore minerals, and the second representing low temperatures and characterized by two (D, E) ore mineral associations. The hydrothermal mineralization is related to Hercynian microtectonics and is absent from Rotliegendes deposits, therefore it is assigned to the Hercynian epoch. Hydrothermal fluids are thought to have been connected with Hercynian granite and porphyry intrusions. Based on the results obtained and depth of occurrence of Carboniferous rocks, the author rather excludes presence of industrial ore deposits of this age in western and middle part of the Fore-Sudetic Monocline, excepting its eastern part where hydrothermal mineralization seems to have a greater practical significance. Various genetic types of the studied ore minerals as well as knowledge of primary thickness and extent of Carboniferous rocks point to the role of post-Carboniferous erosion possibly providing metals for Zechstein copper deposits.