Uwagi o genezie syllimanitu z Gór Sowich

Abstract

W trakcie progresywnego regionalnego metamorfizmu część metapelitowych gnejsów sowiogórskich znalazła się w warunkach charakterystycznych dla strefy syllimanitowej. Syllimanit w skałach tej strefy tylko w niewielkim stopniu powstawał przez przemiany polimorficzne związku Al₂SiO₅, głównie tworząc się poprzez rozkład biotytu. Rozpad biotytu był reakcją ciągłą, której przebieg zależał od P, T, aktywności H₂O oraz składu skały. Dokonywał się on albo bezpośrednio, dostarczając Sil + Q + K+ + H₂O + mnp,*** albo pośrednio z utworzeniem produktów przejściowych: chlorytu w gnejsach biotytowo-oligoklazowych i muskowitu w gnejsach dwuskaleniowych zawierających pierwotny skaleń potasowy i/lub pierwotny muskowit. Proces wzrostu syllimanitu drogą fibrolityzacji biotytu polegał na metasomatycznej wymianie jonów pomiędzy minerałami. Syllimanit i kwarc - główne produkty owej reakcji jonowej - tworzą charakterystyczne agregaty i przerosty, często widoczne megaskopowo w postaci nodul syllimanitowo-kwarcowych. Uwolnione jony K+ powodowały lokalną myrmekityzację i/lub antypertytyzację plagioklazu oraz przyczyniały się do krystalizacji wtórnego, późnego muskowitu, zwłaszcza w strefach silniejszej ścięciowej deformacji ciągliwej. Strukturalnie wzrost syllimanitu łączył się z dwoma kolejnymi fazami deformacji F₂ i F₃ i związanymi z nimi fazami rekrystalizacji metamorficznej M₂ i M₃. W fazie M₃ doszło do znacznej przebudowy więźby skał sowiogórskich i wyraźnego pogrubienia ziaren mineralnych.

Remarks on the origin of sillimanite from the Góry Sowie, Sudeten Mts., SW Poland

Abstract 
Much of the metapelitic rocks of the Sowie Góry were regionally metamorphosed in the sillimanite zone. The sillimanite developed merely as its fibrolitic variety. Polymorphic transition from kyanite did not contribute significantly to its formation. The fibrolite originated through the decomposition of biotite. The breakdown of biotite was a continuous cation exchange reaction controlled by P, T. activity of H₂O, and rock composition. It went on either directly rendering Sil + Q + K + +H₂O+ opaques or indirectly yielding the transitional products: chlorite in biotite-oligoclase gneisses and muscovite (phengite) in two-feldspar gneisses with primary muscovite and K-feldspar. Sillimanite and quartz - major products of the metasomatic ionic exchange reaction - formed characteristic intergrowths, spectacular on megascopic scale as nodules. The K+ ions released from the biotite brought about local myrmekitisation and/or antiperthitisation of plagioclase as well as contributed to crystallisation of late secondary white mica, mostly in the zones of more intense ductile shear deformation. On structural ground, the growth of the sillimanite was linked with two consecutive deformational phases F₂ and F₃ and related metamorphic episodes M₂ and M₃,. The F₃ + M, recrystallisation resulted in a major fabric reconstitution of the Sowie Góry rocks and distinct coarsening of the mineral grains.