Wulkanity permskie Gór Suchych w niecce śródsudeckiej

Abstract

Opracowano petrograficznie i chemicznie wulkanity środkowego czerwonego spągowca, występujące w paśmie Gór Suchych na południe od Wałbrzycha. Wśród tych skał znanych w literaturze geologicznej pod nazwami melafirów, ortofirów, porfirytów i porfirów wyróżniono trachybazalty, latyty, ryolity oraz tufogeniczne skały ryolitowe, reprezentowane przez tufy i ignimbryty. Erupcje lawowe dostarczyły w trzech kolejnych cyklach wulkanicznych dwie zasadnicze odmiany skalne: trachybazalty oraz ryolity lub tufy ryolitowe o podobnym charakterze petrochemicznym. Wylewom trachybazaltów towarzyszyły w drugim cyklu wulkanicznym potężne fuzje magm latytowych. Plagioklazy wulkanitów charakteryzują się pośrednią optyką między wysoko- i niskotemperaturową. Podobne własności optyczne wykazują skalenie alkaliczne z wyjątkiem anortoklazów z latytów, którym właściwa jest optyka wysokotemperaturowa. Trachybazalty i latyty uległy silnym przemianom autohydrotermalnym, polegającym na albityzacji za sadowych plagioklazów oraz chlorytyzacji i riebeckityzacji piroksenów i oliwinów. Wtórne ambity odznaczają się specyficznymi własnościami optycznymi, a mianowicie ujemnym a rzadziej słabo dodatnim znakiem optycznym oraz pośrednią optyką między wysoko- i niskotemperaturową z przejściem do niska temperaturowej. Trachybazalty Gór Suchych wykazują wiele analogii petrochemicznych z permskimi melafirami i diabazami regionu krakowskiego oraz z toleitami obszaru Saar-Nahe. W pracy zacytowano z publikacji 52 analizy chemiczne wulkanitów Gór Suchych, uzupełniając je nowymi 11 analizami chemicznymi oraz 53 analizami planimetrycznymi.Permian volcanites of the Suche Mts. in the Intrasudetic BasinAbstract A petrographic and chemical description is given of the-Middle Rotliegendes volcanites encountered in the Suche Mts. range, south of the town of Wałbrzych (Central Sudetes). Among these rocks, in the geological literature known under the name of melaphyres, orthophyres, porphyrites and porphyries, the writer has differentiated trachybasalts, latites, rhyolites and pyroclastic rhyolitic rocks represented by tuffs and ignimforites. In the course of three successive volcanic cycles the lava eruptions have supplied two basic rock varieties, i. e. the trachybasalts and the rhyolites or rhyolitic tuffs. During the second volcanic cycle the eruptions of trachybasalts were attended by powerful effusions of latite magmas. Plagioclases of the volcanic rocks are characterized by transitional optics, between high- and low-temperature. Similar optical properties are displayed by alkali feldspars, the anorthoclase latites excepted, since these commonly display high-temperature optics. The trachybasalts and latites have yielded to strong autohydrothermal transformations consisting in the albitization of basic plagioclases and the chloritization and riebeckitization of pyroxenes and olivines. Secondary albites stand out by special optical properties, namely a negative and a rather rare poorly positive optic sign, and transitional optics between high- and low-temperature, grading into low temperature optics. Trachybasalts from the Suche Mts. have many petrochemical analogies in common with the Permian melaphyres and diabases of the Cracow region, also with the tholeiites of the Saar Nahe area. In the present paper reference is made to 52 chemical analyses of volcanites from the Suche Mts., supplemented by 11 chemical analyses and 53 planimetric analyses made by the writer himself.