Skały gabrowe masywu Nowej Rudy w Sudetach i ich minerały.

Abstract

Występujące w północnej części masywu gabrowo-diabazowego Nowej Rudy (południowo-zachodnie obrzeżenie gnejsowego bloku Gór Sowich) grubokrystaliczne skały plutoniczne poddane zostały analizie chemicznej i mineralogicznej w celu ustalenia ich pochodzenia i warunków krystalizacji. Wyniki analiz chemicznych skał przedstawiono na diagramach Px-P1-O1 (minerały normatywne), SiO₂ względem FeO/(FeO + MgO), CaO-Al₂O₃ -MgO i AFM. Porównano je z analizami gabr i troktolitów z innych masywów, w tym przede wszystkim z analizami bazytów kompleksów ofiolitowych. Zbadano też skład chemiczny i własności rentgenowskie piroksenów, plagioklazów i oliwinów. Stwierdzono, że skład normatywny gabroidów na ogół dobrze odpowiada rzeczywistemu, a zmienność głównych składników chemicznych przeważnie mieści się na diagramach w obrębie pól podanych przez Colemana jako charakterystyczne dla chemizmu maficznych i ultramaficznych kumulatów ofiolitowych. Skład piroksenów zbliżony jest również do składu piroksenów takich kumulatów. Struktury plagioklazów są stosunkowo słabo uporządkowane, przy czym najniższy stopień uporządkowania (najniższe „wskaźniki pośredniości") wykazują plagioklazy troktolitów i plagioklazytów. Oliwiny odznaczają się wysoką zawartością forsterytu, wyższą w troktolitach niż w gabrach. Ich struktury mają wiązania Mg -O raczej jonowe niż kowalentne, świadczące o wysokiej temperaturze i niskim ciśnieniu krystalizacji. Temperatura krystalizacji zbadanych skał gabrowych waha się w granicach od ~900°C do 1260° C; wartość dolna odpowiada równowadze osiągniętej w warunkach subsolidusu, górna najwyższej temperaturze osiągniętej w czasie krystalizacji piroksenów, oliwinów i chromitu. Jest bardzo możliwe, że gabroidy noworudzkie stanowią produkt przetopienia skorupy oceanicznej, czyli fragment kompleksu ofiolitowego, mimo pewnych różnic, jakie wykazują w porównaniu z bazytami typowych ofiolitów.

Gabbroic rocks and their minerals from the Nowa Ruda massif

Abstract
Coarse-grained plutonic rocks from the northern part of the gabbro-diabase massif of Nowa Ruda (south-western border-land of the Góry Sowie block) have been submitted to chemical and mineralogical analyses in Oder to estimate their origin and crystallization conditions. The results of chemical analyses have been presented on the following diagrams: Px-P1-O1 (normative composition), SiO₂ versus FeO_tot/(FeO_tot + MgO), CaO-Al₂O₃-MgO and AFM. The chemical composition of the rocks has been compared with the composition of bask rocks from other massifs, particularly with cumulate ophiolite rocks. It has been found that the normative composition of the analyzed gabbroids is very close to the real one and that the variability of principal chemical elements is usually revealed on the diagrams within the fields plottet by Coleman (1977) as characteristic for the chemistry of mafic and ultramafic cumulate rocks. The composition of Nowa Ruda pyroxenes also approaches the composition of pyroxenes from such rocks. The plagioclase structures are relatively low ordered, the lowest ordering degree (the lowest „intermediacy indices") being found for plagioclases from troctolites and plagioclasites. Olivines are rich in forsterite, more in troctolites than in gabbros. Their structures have Mg -O bonds rather ionic than covalent (low I₀₂₀/I₁₃₀ and I₀₂₀/I₁₁₂ ratios) indicative of high temperature and low pressure of crystallization. The crystallization temperatures of the Nowa Ruda gabbroic rocks range from ~900°C to 1260°C; the lowest value implies the subsolidus equilibrium, the higher one the highest temperature of pyroxene, olivine and chromite crystallization. It is likely, that these rocks are melting products of the ancient oceanic crust, i.e. a fragment of an ophiolite assemblage, despite of some deviations from the composition of typical basic ophiolite rocks