Pozycja strukturalna waryscyjskich utworów żyłowych w strefie północnego kontaktu masywu Karkonoszy w rejonie Szklarskiej Poręby (Sudety Zachodnie).

Abstract

Abstract W obrębie granitoidów i hornfelsów występujących na północnym kontakcie masywu Karkonoszy z pasmem łupkowym Szklarskiej Poręby wyróżniono cztery generacje utworów żyłowych związanych genetycznie z waryscyjską intruzją. Pierwszą generację utworów żyłowych reprezentują granitoidowe apofizy i żyły, występujące tylko w strefie egzokontaktowej intruzji. Do drugiej generacji zaliczono żyły kwarcowe i kwarcowo-skaleniowe, wykorzystujące lokalne połogo lub horyzontalnie zorientowane spękania i szczeliny tensyjne powstałe w miejscach, w których stropowa osłona masywu pogrążała się w intrudującej magmie. Trzecia generacja utworów żyłowych reprezentowana jest głównie przez aplity i pegmatyty wykorzystujące tylko lokalne zespoły ciosu. Występują one zarówno w granitoidach karkonoskich, jak też w skałach osłony. Wiążą się z pośrednim etapem ewolucji plutonu. Żyły czwartej generacji również występują w obrębie granitoidów praż skał ich północnej osłony. Reprezentowane są niemal wyłącznie przez aplity, wykorzystujące zarówno spękania lokalne, jak i regionalne. W hornfelsach tworzą one skomplikowane systemy żył. Charakteryzują późny etap ewolucji plutonu, którego zewnętrzne partie uległy już całkowitej konsolidacji, a płynna magma zachowała się jedynie w jego jądrze. Dwie pierwsze generacje skał żyłowych zaliczone zostały do utworów synintruzywnych, trzecia i czwarta natomiast - do postintruzywnych. Ogromna większość tych utworów ma charakter żył z rozszerzania.Structural position of the Variscan vein rocks in the northern contact zone of the Karkonosze massif in the vicinity of Szklarska Poręba (Western Sudetes)AbstractFour generations of vein rocks genetically related to the Variscean granitic intrusion have been distinguished within granitoids and hornfelses that occur in the northern contact zone between the Karkonosze massif and the Szklarska Poręba Schist Belt. The first generation is represented by apophyses of granitoids and dikes restricted to the exocontact of the intrusion. Quartz and quartz-feldspar veins that fill moderately diping or horizontal joints and tensional fractures belong to the second generation. The third generation consists of aplites and pegmatites that make use only of local joints. They occur in the Karkonosze granitoids as well as in the wall-rocks. They are related to the intermediate stage of the pluton evolution. Veins of the fourth generation also occur within granitoids and wall-rocks. They consist almost exclusively of aplites that fill both local and regional joints. Moreover, they form a complicated, tartan-like pattern in the hornfelses. The veins are related to the late stage of the pluton evolution when its marginal parts were solid whereas still-liquid magma was preserved in the central part. First and second generations are thought to be synintrusive, whereas third and fourth generations are postintrusive. Most of these veins formed in the tensional environment.