PIERWIASTKI ZIEM RZADKICH W WYBRANYCH SKAŁACH OBSZARU STRZELIN–GŁUCHOŁAZY

Krzysztof Lasoń, Marek Markowiak

Abstract


W trakcie poszukiwań mineralizacji kruszcowej w morawsko-śląskiej strefie tektonicznej przebadano 312 próbek z 28 odkrywek. Wydzielono cztery odkrywki (Gierałcice, Górka Sobocka, Gęsiniec i Doboszowice), w których stwierdzono najwyższe zawartości REE. Szczegółowe badania wykazały, że granitoidy, aplity i żyły kwarcowe z Gierałcic oraz granitoidy z Górki Sobockiej charakteryzują się przeciętną zawartością pierwiastków ziem rzadkich, a podwyższone zawartości tych pierwiastków wykazują pojedyncze próbki pegmatytów, skał zmetasomatyzowanych i granitoidów pozostających na różnych etapach przeobrażeń hipergenicznych. Stosunkowo wysokie zawartości sumy REE stwierdzono w granitoidach z Gęsińca – maksymalnie 681 ppm, średnio 169 ppm. Występuje tam allanit, na którego kryształach utworzyły się skupienia wtórnych minerałów ziem rzadkich z grupy bastnäsytu: parisytu i prawdopodobnie thorbastnäsytu. Najwyższe zawartości REE oznaczono w 7 próbkach iłów wypełniających szczeliny tektoniczne w kamieniołomie gnejsu w Doboszowicach. Suma REE waha się w nich w granicach 591–1868 ppm, a średnia arytmetyczna zawartość przekracza 0,1%. Wskazuje to na możliwość wykrycia stosunkowo wysokich zawartości REE w skałach ilastych na terenie Sudetów.


Keywords


REE; iły; granitoidy; strefa morawsko-śląska; Strzelin

Full Text:

PDF (Polish)

References


ALEKSANDROWSKI P., KRYZA R., MAZUR S., PIN C., ZALASIEWICZ J., 2000 – The Polish Sudetes: Caledonian or Variscan? Trans. R . Soc. Ed., Earth Sci., 90: 127–146.

BRADLEY S., VAN GOSEN B.S., LONG K.R., VERPLANK P.L., GAMBOGI J.R., SEAL II R.R., 2014 – The rare earth elements – vital to modern technologist and lifestyles. W: USGS Mineral Resources Program Fact Sheet 3078: 1–4.

CHAKHMOURADIAN A.R., ZAITSEV A.N., 2012 – Rare earth mineralization in igneous rocks – sources and processes. Elements, 8, 5: 347–353.

CHAREWICZ W. (red.), 1990 – Pierwiastki ziem rzadkich: surowce, technologie, zastosowania. WNT, Warszawa.

CYMERMAN Z., 2010 – Mapa tektoniczna Sudetów i bloku przedsudeckiego 1: 200 000. PIG-PIB, Warszawa.

LASOŃ K., MARKOWIAK M., HABRYN R., BAZARNIK J., 2018 – Perspektywy wystąpień rud metali Mo, Cu, W, Au i in. w waryscyjskiej strefie kolizyjnej Brunovistulicum z Masywem Czeskim na tle mineralizacji przesuwczej strefy uskokowej Kraków–Lubliniec. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Warszawa.

Li L.Z, YANG X., 2014 – China’s rare earth ore deposits and beneficiation techniques. W: 1 st. European Rare Earth Resources Conference. Milos, Greece. 2014.

LONG K.R., VAN GOSEN B.S., FOLEY N., CORDIER D., 2010 – The principal rare earth elements of the United States – a summary of domestic deposits and a global perspective.

Mineral Resources Program. W: USGS Investigations Report 2010–520: 1–96.

MCDONOUGH W.F., SUN S.S., 1995 – The composition of the Earth. Chem. Geol., 120: 223–253.

OBERC-DZIEDZIC T., KRYZA R., 2012 – Late stage Variscan magmatism in the Strzelin Massif (SW Poland): SHRIMP zircon ages of tonalite and Bt-Ms granite of the Gęsiniec intrusion. Geol. Quart., 56, 2: 225–236.

OBERC J., OBERC-DZIEDZIC T., KLIMAS-AUGUST K., 1986 – Charakterystyka petrograficzna i tektonika granitów i gnejsów Strzelińskiego Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. W: Kompleksowa dokumentacja geologiczna złóż granitoidów w Strzelińskim Okręgu Eksploatacji Surowców Skalnych. Narod. Arch. Geol. PIG-PIB, Wrocław.

OBERC-DZIEDZIC T., 2007 – Internal structure of the granite and tonalite intrusions in the Strzelin massif. W: Granitoids in Poland (red. A. Kozłowski, J. Wiszniewska). AM Monograph, 1: 217–229. Warszawa.

OBERC-DZIEDZIC T., KRYZA R., BIAŁEK J., 2010 – Variscan multistage granitoid magmatism in Brunovistulicum: petrological and SHRIMP U/Pb zircon geochronological evidence from the southern part of the Strzelin Massif, SW Poland. Geol. Quart., 54, 3: 301–324.

OBERC-DZIEDZIC T., KRYZA R., PIN CH., MADEJ S., 2013 – Variscan granitoid plutonism in the Strzelin Massif (SW Poland): petrology and age of the composite Strzelin granite intrusion. Geol. Quart., 57, 4: 269–288.

OBERC-DZIEDZIC T., KRYZA R., PIN CH., 2015 – Last stage of Variscan granitoid magmatism in the Strzelin Massif (SW Poland): petrology and age of the biotite-muscovite granites.

Geol. Quart., 59, 4: 718–737.

PAULO A., 1999 – Pierwiastki ziem rzadkich pod koniec XX wieku. Prz. Geol., 47, 1: 34–41.

PAULO A., KRZAK M., 2015 – Metale rzadkie. Wyd. AGH. Kraków.

POLAŃSKI A., 1988 – Podstawy geochemii. Wydaw. Geol., Warszawa.

PUZIEWICZ J., ŽÁČEK V., 2003 – The eastern part of the Žulová pluton (NE Bohemian massif): a review. Miner. Soc. Pol.,Spec. Pap., 23, 23: 192–194.


Refbacks

  • There are currently no refbacks.